Η μάχη της Μενίνας

Η μάχη της Μενίνας έλαβε χώρα την 17η-18η Αυγούστου 1944, κατόπιν διαταγής του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής. Οι δυνάμεις της Χ Μεραρχίας του ΕΔΕΣ, με διοικητή τον Συνταγματάρχη Βασίλειο Καμάρα έφεραν εις πέρας και με απόλυτη επιτυχία μια δύσκολη αποστολή, που τους ανέθεσε ο Ναπολέων Ζέρβας. Η Μενίνα αποτελούσε αξιόλογο κόμβο συγκοινωνιών, όχι μόνο για τους αντάρτες αλλά και για τους κατακτητές. Οι Γερμανοί έχοντας τον έλεγχο της περιοχής, μπορούσαν να εφοδιάζουν φυλάκια τους στην Ηγουμενίτσα, στους Φιλιάτες και στη νήσο Κέρκυρα από τα Ιωάννινα και την Πρέβεζα. Από την άλλη οι Τσάμηδες, που συνεργάζονταν ανοιχτά με τις κατοχικές δυνάμεις, με φανατισμό ενίσχυαν τους Γερμανούς, στην προσπάθειά τους να μη χάσουν το τελευταίο -γι΄αυτούς- προπύργιο της "Τσαμουριάς" [1].
 Πριν περάσουμε στα της μάχης, καλό θα είναι να αναφέρουμε τη σπουδαιότητα της εν λόγω επιχείρησης. Ο λόγος της επιχείρησης είχε να κάνει αφενός με το να υπολογισθεί η γερμανική δύναμη στην περιοχή και αφετέρου να διαπιστωθεί το αξιόμαχο των δυνάμεων του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ. Η Μενίνα αποτέλεσε την μοναδική μάχη κατά την κατοχή εναντίον ισχυρώς οργανωμένης τοποθεσίας του εχθρού, νικηφόρα μάχη εκ παρατάξεως απέναντι στις ορδές της Βέρμαχτ.

Ο Θέμης Μαρίνος σε άρθρο του στην εφημερίδα "Εστία" την άνοιξη του 2004, έγραψε: "... Μάχες εκ τον συστάδην με τον εισβολέα σαν τις επικές του ΕΔΕΣ, στον Αχελώο, το Μακρυνόρος, τη Μενίνα κ.λπ., που να εορτάζονται σαν εθνικές επέτειοι κάθε χρόνο δεν έχει να επιδείξει ο ΕΛΑΣ. Απλώς δεν υπάρχουν...". Επιπλέον, Ο Κρίς Γουντχάουζ σε έκθεση που υπέβαλε προς την SOE Καίρου το 1945 έκανε λόγο: "... Στην περιοχή 4 (δηλαδή στην Ήπειρο), ο Ζέρβας διεξήγαγε κυρίως τρείς σημαντικές επιχειρήσεις, από τις οποίες η μιά ξεχωρίζει ως το μεγαλύτερο ίσως πολεμικό επίτευγμα που είχε παρουσιάσει ανταρτική δύναμη στην Ελλάδα. Η πρώτη ήταν η επίθεση Αυγούστου, ήταν η προσβολή και εξόντωση της Γερμανικής φρουράς της Μενίνας, περάσματος που εξησφάλισε τον έλεγχο της οδού Ηγουμενίτσας-Ιωαννίνων,..." [2].
 Οι άλλες δύο επιχειρήσεις που αναφέρει ο Γουντχάουζ, ήταν η κατά μέτωπο επίθεση κατά ισχυρών δυνάμεων στην Πρέβεζα, στις αρχές Ιουλίου, στην οποία συμμετείχε ενεργά και ο ίδιος ο Ζέρβας και η άλλη -πιο σημαντική απ' όλες κατά τον ίδιο- ήταν το κλείσιμο επί 16 ημέρες της οδικής αρτηρίας Άρτας-Ιωαννίνων τον Σεπτέμβρη του 1944, που προξένησε μεγάλα προβλήματα στους Γερμανούς. Παρόλα αυτά, την περίοδο της άνοιξης και του θέρους του 1944 υπάρχουν κάποιες αναφορές γερμανικών εκθέσεων που αναφέρουν τον Ζέρβα σαν ουδέτερο έναντι του στρατού κατοχής και τη στάση του ΕΔΕΣ ως "νομιμόφρονα". Οι επικές μάχες της Παραμυθιάς, της Πάργας, της Πρέβεζας και της Μενίνας αναιρούν βέβαια τα τεχνάσματα των Γερμανών. Ο Σόλωνας Γρηγοριάδης μάλιστα έγραψε πως τα έγγραφα αυτά συντάσσονταν σκόπιμα από τους Γερμανούς και σκόπιμα αφήνονταν να διαρρεύσουν στον ΕΛΑΣ, ώστε ο εμφύλιος να συνεχίζεται προς όφελός τους [3]. Μην ξεχνάμε ότι την ίδια περίοδο οι Γερμανοί είχαν ορίσει τον λοχαγό Αστέριο Μιχαλάκη, ευκαιριακό μεσολαβητή τους προς την πλευρά του Ζέρβα και είχαν ξεκινήσει με δική τους πρωτοβουλία επαφές με στόχο να πείσουν τον Ζέρβα και τη Συμμαχική αποστολή να σταματήσουν τις επιθετικές ενέργειες. Αναλυτικά τα όσα αναφέρει ο Μιχαλάκης στην έκθεσή του τα έχουμε δει εδώ. 

     Στα της επιχείρησης τώρα, από τις αρχές Αυγούστου ο Τόμ Μπάρνες ζητούσε από τον Ζέρβα την ανάληψη καθολικών επιχειρήσεων, όμοιων με αυτών του Ιουνίου-Ιουλίου. Ο Αρχηγός του ΕΔΕΣ ήταν εν μέρει διστακτικός εξαιτίας του ζητήματος του επισιτισμού, όπως φαίνεται και από το ημερολόγιό του (σημειώσεις 4-5 Αυγούστου 1944). Στις 13 Αυγούστου ο στρατηγός γράφει: "Ο Τόμ, σύμφωνα με αναφορά του μεράρχου, ζητεί όπως γίνη σαμποτάζ κατά της Μενίνας, υπό της 10ης Μεραρχίας. Οι επιτελάρχης και Κομνηνός προτείνουν να του γράψω παρελκυστικώς. Απήντησα τηλεγραφικώς ότι, εφόσον διαρκεί η θαλάσσια επιχείρησις, δεν κρίνω σκόπιμον να ενεργήσωμεν και μέχρις ότου επιτύχωμεν συγκέντρωσιν, μεταφοράν και διανομήν των ειδών..." [4]. Και συνεχίζει την επομένη 14 Αυγούστου: "Την 20ήν ώραν χθές ο Χάρρυ μου έφερεν ένα υβριστικό τηλεγράφημα του Τόμ, εις το οποίον ούτος αποκαλεί δειλούς τους άνδρας του Ζέρβα, εκφράζει την αηδίαν του, και ζητεί τελεσιγραφικώς επίθεσιν κατά της Μενίνας και ενέργειαν υπό του Ζώτου, λέγων ότι εν εναντία περιπτώσει θα κάμη αναφοράν εις το Κάιρον. Του απήντησα όπως έπρεπε και συγχρόνως διέταξα να γίνη ενέργεια κατά της Μενίνας και υπό του Ζώτου..." [5]. 

Πράγματι, ο Ζέρβας άμεσα εξέδωσε την υπ' αριθμόν 12341/ 14-8-44, κρυπτογραφική διαταγή του Γενικού Αρχηγείου, στην αρχή της οποίας αναφέρονταν ρητά: "Κατόπιν εντολής Αρχηγού προπαρασκευάσατε προσβολήν Μενίνης το ταχύτερον ΣΤΟΠ. Συννενοηθήτε με Άγγλον Σύνδεσμον ΣΤΟΠ. Ανακαλέσατε εντός της σήμερον 3/40 εις Παραμυθιάν ΣΤΟΠ. Τούτο βοηθήση επιχείρησιν ΣΤΟΠ. Αναφέρατε ημέραν εκτελέσεως ΣΤΟΠ....". Επιπλέον ο Ζέρβας μετά το υβριστικό τηλεγράφημα του Μπάρνς, σε σύσκεψη του με τους αξιωματικούς του, τους ξεκαθάρισε ότι πρέπει μέχρι τέλους να δείξουν "σταθεράν πειθαρχίαν και συνοχήν". Βέβαια αυτό δεν φαίνεται να το ενστερνίστηκαν όλοι, καθώς ο Ζώτος στα τέλη Αυγούστου αρνήθηκε να εκτελέσει διαταγή του Ζέρβα να χτυπήσει τους Γερμανούς, φοβούμενος τα αντίποινα των τελευταίων στο χωριό του [6].

  

 Στις 17 Αυγούστου ο Ναπολέων Ζέρβας εκδίδει "Δελτίον Στρατιωτικής Καταστάσεως 17-8-44", με αριθμό πρωτοκόλλου 12.601, στο οποίο αναφέρει: 1) Σήμερον και περί ώραν 5.30 ήρξατο επίθεσις κατά ΜΕΝΙΝΑΣ και περιοχής της. - Μενίνα και περιοχή της οχυρωμένη με έργα εκστρατείας εις σημεία στηρίγματος, με σημαντικόν αριθμόν πολυβόλων και αυτομάτων. - Εις ταύτην έλαβον μέρος τμήματα της Χ Μεραρχίας (2 Τάγματα του 16ου Συντ/τος, 1 Τάγμα του 23ου Συντ/τος) και τμήματα του Γεν. Αρχηγείου (3/40 Συν/μα). Η μάχη διήρκεσεν καθ΄όλην την ημέραν μέχρι νυκτός. Καθ΄όλην την ημέραν ο αγών διεξήχθη σκληρός, των διαφόρων σημείων στηριγμάτων καταλαμβανομένων και ανακαταλαμβανομένων. Οι Γερμανοί ημύνθησαν απεγνωσμένως. Τέλος τα διάφορα σημεία κατελήφθησαν κατόπιν αγώνος εκ του συστάδην. Τας εσπερινάς ώρας ο εχθρός περιωρίσθη μόνον εις έν σημείον αποτελλούμενον από συγκρότημα οικιών. Κατά τον αγώνα της ημέρας ταύτης περιήλθον εις χείρας των τμημάτων μας 2 αυτοκίνητα αναγνωρίσεως, 1 φορτηγόν και 12 ίπποι έλξεως. - Απώλειαι του εχθρού 27 αιχμάλωτοι. Νεκροί και τραυματίαι δεν εξηκριβώθησαν. Απώλειαι ημετέρων: 25 νεκροί και τραυματίαι Αξ/κοί και οπλίται. 2) Μονάδες της VIII Μεραρχίας καλύπτουσι τα διεξάγοντα τον αγώνα τμήματα [7]. 

Την επομένη εξεδίδεται νέο δελτίο από τον αρχηγό του ΕΔΕΣ, στο οποίο αναφέρεται η επιτυχή έκβαση της μάχης που προκάλεσε βαρύτατες απώλειες στους Γερμανούς: 1) Σήμερον και ώραν 10.00 ενηργήθη νέα επίθεσις των τμημάτων μας προς κατάληψιν του υπολειφθέντος σημείου στηρίγματος (συγκρότημα οικιών) ΜΕΝΙΝΑΣ. - Η μάχη συνεχίσθη με σφοδρότητα μέχρι της 14.30 ώρας των Γερμανών αμυνομένων μετά πείσματος εντός των οικιών. - Την 14.30 ώραν συνεπληρώθη η κατάληψις ΜΕΝΙΝΑΣ και περιοχής αυτής. - Συνολικαί απώλειαι Γερμανών κατά την πρώτην και δευτέραν ημέραν της επιθέσεως, γνωσθείσαι μέχρι της στιγμής: - 80 νεκροί και τραυματίαι. - 45 αιχμάλωτοι. -Περιήλθεν εις χείρας μας αρκετόν πολεμικόν υλικόν πλήν των αυτοκινήτων και ίππων. Ακριβή αριθμόν αιχμαλώτων και απωλειών του εχθρού ανακοινώσωμεν μεταγενεστέρως. Απώλειαι ημετέρων: Γνωστείσαι μέχρι της στιγμής. 2 Αξ/κοί νεκροί και 5 τραυματίαι. - 2 αντάρται νεκροί και 28 τραυματίαι. 2) Σήμερον Γερμανική φάλαγξ αυτοκινήτων εξ ων δύο τεθωρακισμένα προερχόμενα από Ηγουμενίτσης προς Ιωάννινα προσεβλήθη υπό τμημάτων της Χ Μεραρχίας εις το ύψος του χωρίου ΒΡΑΤΙΛΙΑ 3 χιλ. Δυτ. ΜΕΝΙΝΑΣ και καθηλώθη. Απώλειαι της φάλαγγος ταύτης 6 αυτοκίνητα καταστράφησαν, 10 Γερμανοί εφονεύθησαν και ετραυματίσθησαν και συνελήφθησαν αιχμάλωτοι έτεροι 8. 3) Από μεταμεσημβρίνας ώρας της σήμερον Γερμανικόν Πυροβολικόν έβαλλεν θέσεις μας ΜΕΝΙΝΑ από κατευθύνσεως ΦΙΛΙΑΤΩΝ [8]. 

Οι απώλειες που προξένησαν οι αντάρτες του Ζέρβα στους Γερμανούς, αποτελούν ένα ακόμη στοιχείο της σπουδαιότητας της επιχείρησης. Οπωσδήποτε η συμπεριφορά του Ζέρβα προς τους Γερμανούς μετά από τέτοιες επιχειρήσεις, δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί "νομιμόφρονα" ή "ουδέτερη". Μετά από αυτή τη μεγάλη νίκη του εδεσίτικου αντάρικου, οι Γερμανοί ανέλαβαν έντονες εκκαθαριστικές επιθέσεις ώστε να ανακαταλάβουν την περιοχή. Παράλληλα, όπως προκύπτει από το ημερολόγιο του Ζέρβα, η στάση ανταρτών του ΕΛΑΣ δεν ήταν η πρέπουσα κατά την διάρκεια των μαχών αυτών: "19 Αυγούστου, [...] Ελήφθη εξάλλου τηλεγράφημα του Κωνσταντινίδη, αναφέροντος ότι εις το ενεργηθέν παρ' αυτού σαμποτάζ κατεστράφησαν 13 αυτοκίνητα και ότι εφονεύθησαν υπέρ τους 40 Γερμανοί και ετραυματίσθησαν 60 περίπου. Ο Κωνσταντινίδης έχει 6 τραυματίας, πιθανώς όμως και άλλας απωλείας, διότι ένα τμήμα του διέφυγε προς Μιτσικέλι. Ο ίδιος αναφέρει ότι, ενώ εμάχετο κατά των Γερμανών, οι εαμίτες, επωφεληθέντες, επετέθησαν κατά μικράς δυνάμεώς του, εις Ανθοχώρι. Οι έφεδροι ΕΔΕΣ ενισχυθέντες αντεπετέθησαν και καταδίωξαν τους εαμίτες. Αγνοείται η τύχη 4 ανταρτών μας. Κάνω επ' αυτού διαμαρτυρίαν κατά του ΕΑΜ" [9]. 

Οι επιχειρήσεις των Γερμανών όχι μόνο δεν κατάφεραν το σκοπό τους αλλά προξένησαν πάλι, πολλές απώλειες. Ο Στρατηγός Ζέρβας αναφέρει ότι την 28η Αυγούστου, οι Γερμανοί "υπέστησαν πανωλεθρίαν" σε μάχη 7,5 ωρών και άφησαν επί τόπου 15 νεκρούς [10]. Η επιχειρήσεις των τελευταίων ημερών προξένησαν άριστες εντυπώσεις στο Κάιρο και συνεχίστηκαν με τη διεξαγωγή συνεχόμενων σαμποτάζ, διαταγμένων από το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής [11].

   Μετά τη μάχη της Μενίνας, συντάχθηκε αναλυτική έκθεση "επί της διεξαχθείσης επιχειρήσεως δια την κατάληψιν της Μενίνας" από τον Αντισυνταγματάρχη Γεώργιο Αγόρο, στο τέλος της οποίας αναφέρει:"Αποτελέσματα της μάχης: Περιήλθον εις χείρας μας αιχμάλωτοι (101), εξακριβωθέντες νεκροί 75-80 άπαντες Γερμανοί. Συνελήφθησαν ομοίως 9 Τούρκοι. Υλικόν: Περιήλθον εις χείρας μας εν πυροβόλον ορειβατικόν των 75 χιλ. με 250 βλήματα εις καλήν κατάστασιν 5 αυτοκίνητα (3 φορτηγά, 2 επιβατικά). Ίπποι Γερμανικοί άνω των 150, εκ των οποίων οι 50 και μόνον εις τα οργανικά τμήματα τα δε υπόλοιπα εις τους κατοίκους της περιοχής. Περί τα δέκα εισέτι αυτοκίνητα υπήρχον μη επιτευχθείσης της μετακινήσεως των διότι ή ήσαν κατεστραμμένα ή αφηρέθησαν τα ελαστικά των υπό των κατοίκων της περιοχής. Απώλειαι ημετέρων: 3/40 Σύνταγμα Νεκροί 3 Αξ/κοί, 14 Υπαξ/κοί και αντάρται. Τραυματίαι 6 Αξ/κοί, 19 Υπαξ/κοί και αντάρται. Σύνολον εκτός μάχης (42)" [12]. 

 Τελειώνοντας, θεωρώ χρέος μου να αναφέρω τα ονόματα των 25 συνολικά νεκρών ηρώων της θρυλικής μάχης της Μενίνας: 

1) Ταγματάρχης Ντέϊβιντ Ουάλλας, 2) Ανθ/γός Πέτρος Λαλαγιάννης, 3) Ανθ/γός Αχιλλεύς Μπίστης, 4) Ανθ/γός Λάζαρος Τρίμπος, 5) Ανθ/στής Θεόδωρος Γαλάνης, 6) Επιλοχίας Ελευθέριος Γκορτζής, 7) Επιλοχίας Γεώργιος Μετσοβίτης, 9) Ενωματάρχης Βασίλειος Τσέτσος, 10) Οπλαρχηγός Κωνσταντίνος Κωλέτσας, 11) Δεκανεύς Δημήτριος Κοκοράβας. Αντάρτες: Νικόλαος Αμπελογιάννης, Κωνσταντίνος Βασιλείου, Σωτήριος Ζορμπάς, Μιχαήλ Ιωάννου, Γεώργιος Κοψίδης, Βασίλειος Κουλούρης, Δημήτριος Κωλέτσας, Νικόλαος Μέξης, Σπυρίδων Σοαπρίκης, Θεόδωρος Τοινέλος, Νικόλαος Τσουκνιάς, Γεώργιος Φύσσας, Νικόλαος Χαρίτος, Ιωάννης Χρήστου [13].


Πηγή:  http://ellhnikaxronika.blogspot.gr/2014/04/blog-post_29.html

ΟΠΛΑ Αθηνών (μέρος β΄): Εφάρμοζε την "οικογενειακή ευθύνη", σκότωνε ακόμα και παιδιά και είχε μία ιδιαίτερη "αδυναμία" στους τροτσκιστές

Το πιο σκληρό χαρακτηριστικό της ΟΠΛΑ ήταν σίγουρα η εφαρμογή της "οικογενειακής ευθύνης".
Διαβάζουμε απ΄το βιβλίο του Χανδρινού:

"Στις σκοτεινές πτυχές ανήκει και η εφαρμογή μιας άτυπης και χωρίς οίκτο "οικογενειακής ευθύνης" η οποία ανήγαγε σε θανάσιμο αδίκημα το συγγενικό δεσμό με "εχθρούς του λαού "ικανοποιώντας μια διάθεση εκδίκησης η οποία υπερέβαινε ηλικία ή φύλο"
 σελ.74-5

Και δίνει συγκεκριμένα παραδείγματα:

"Η διαχωριστική γραμμή με τη Χ χαράχτηκε ανεπίστρεπτα με δύο δολοφονίες: Στις 30 Νοεμβρίου στην οδό Μομφεράτου τραυματίστηκε θανάσιμα από αγνώστους η 27χρονη Μαγδαληνή Χαρμπούρα, αδελφή του ανθυπασπιστή Χαρμπούρα, ενός από τα δραστήρια μέλη της οργάνωσης. Είναι το πρώτο καταγεγραμμένο περιστατικό εφαρμογής μιας ιδιότυπης οικογενειακής ευθύνης."
 σελ.102

 "Γνωστότερη είναι η περίπτωση της οικογένειας του ευέλπιδος Νικόλαου Παπαγεωργίου, αρχηγού της Χ Παγκρατίου η οποία εξοντώθηκε ολοκληρωτικά. Εκτός από τον ίδιο (2.9.1944), εκτελέστηκαν ο αδελφός του Γιάννης (23.9.1944), η μητέρα του Βασιλική, οι αδελφές του Ελένη και Κατίνα κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών (8.12.1944) και ο τρίτος αδελφός του Αλέκος μετά τον πόλεμo."
 σελ.74

 "Γνωρίζουμε πως στην Καισαριανή, κατά τη διάρκεια του αιματοβαμμένου Αυγούστου, τρεις τουλάχιστον γυναίκες πλήρωσαν με τη ζωή τους την ιδιότητά τους ως μητέρες Τσολιάδων. Μία
περίπτωση αφορά το Γιώργο Παναγιώταρο, ΕΛΑΣίτη από την Καισαριανή ο οποίος εγκατέλειψε την οργάνωση και κατατάχτηκε στο ΙΙ Τάγμα Ευζώνων πρωτοστατώντας σε μπλόκα αλλά και βασανισμούς. Ο Παναγιώταρος βρέθηκε νεκρός με μια σφαίρα στο κεφάλι στις 11 Αυγούστου 1944, ενώ μερικές μόνο μέρες νωρίτερα είχε δολοφονηθεί από αγνώστους η μητέρα του"
 σελ.74

"Τον Αύγουστο του 1944, το πτώμα μιας 17χρονης κοπέλας που είχε βρεθεί με σημάδια βασανισμού και ξεριζωμένα μαλλιά στον απόμερο «Κοκκινόβραχο» του Πειραιά, αναγνωρίστηκε ως η Δήμητρα Ξιφαρά, αδελφή ενός Πειραιώτη χωροφύλακα της Ειδικής Ασφάλειας. Γείτονες που ήταν μάρτυρες της απαγωγής της κατέθεσαν πως είχαν ακούσει τους άνδρες της ΟΠΛΑ να φωνάζουν «του προδότη η αδελφή!»"
σελ.75

"Στις 7 Οκτωβρίου στη Νέα Ιωνία, μια ομάδα 30 ενόπλων περικύκλωσε το σπίτι της οικογένειας Καλλιάκου και διέταξε τους καταστηματάρχες να κατεβάσουν τα ρολά των καταστημάτων τους. Εκείνη τη μέρα, μαζί με τον προγραμμένο υπενωμοτάρχη της Ειδικής Ασφάλειας, Βύρωνα Καλλιάκο εκτελούνταν η μητέρα του Ελένη (στο μπαλκόνι του σπιτιού) και η αδελφή του Στέλλα Κιούση. Στην κομματική λογική, η «οικογενειακή ευθύνη» επιδικαζόταν ως πληρωμή μιας αποδεδειγμένης «οικογενειακής συμμετοχής», με το σαθρό βέβαια επιχείρημα της αναπόδραστης ιδεολογικής ταύτισης με τον εκάστοτε «προδότη» γιο, αδελφό ή πατέρα."
σελ.75


"Λίγη ώρα πριν, η αδελφή του ενός είχε συλληφθεί και εκτελεστεί με συνοπτικές διαδικασίες από την ΟΠΛΑ που εφάρμοζε πλέον την οδυνηρή και χωρίς εξαιρέσεις εκδοχή της οικογενειακής ευθύνης" 

σελ.150

Στα πλαίσια της εφαρμογής της "οικογενειακής ευθύνης" δεν δίσταζαν να εκτελέσουν ακόμα και παιδιά:

"Πρόκειται για τον Αθανάσιο Μητρομελέτη ο οποίος εκτελέστηκε στις 14 Δεκεμβρίου με το

αιτιολογικό πως ήταν γιος ενός διευθυντή του Υπουργείου Γεωργίας. Τον Ιανουάριο δολοφονήθηκε στην περιοχή του Γηροκομείου ο μαθητής Γυμνασίου Νικόλαος Βαλσάμης, μέλος της οργάνωσης Ιερή Ταξιαρχία. Το πτώμα βρέθηκε με δύο σφαίρες στο κεφάλι και πολλαπλές κακώσεις"
 σελ.116

"μια ομάδα της ΟΠΛΑ απήγαγε από το σπίτι τους στην οδό Φιλολάου, τους αδελφούς Αντώνη και Μανώλη Περράκη, δραστήρια μέλη της Χ στο Παγκράτι και τους εκτέλεσαν μαζί με το 15χρονο μαθητή Στυλιανού Φελονέζη σε παρακείμενο σπίτι"
σελ.137

Και έχουμε και το παρακάτω συμβάν που είναι συνδυασμός οικογενειακής ευθύνης, λεηλασίας του σπιτιού του θύματος και της απίστευτης κατηγορίας ότι αυτά έγιναν επειδή η γερμανικής καταγωγής γυναίκα του σπιτιού δεχόταν στο σπίτι Γερμανούς αξιωματικούς:

"Την 1^η Οκτωβρίου, η ομάδα του Κολλημένου απήγαγε από το σπίτι του στην οδό Ευφράνορος τον απόστρατο αντισυνταγματάρχη, Μιλτιάδη Μιχαλόπουλο, το νεαρό γιο του Κωνσταντίνο και την υπηρέτρια του σπιτιού και τους μετέφεραν στον Κοπανά. Οι δυο άνδρες εκτελέστηκαν μετά από μερικές μέρες με την κατηγορία πως η γυναίκα του Μιχαλόπουλου, γερμανικής καταγωγής, δεχόταν συχνά στο σπίτι Γερμανούς αξιωματικούς. Το σπίτι λεηλατήθηκε."
σελ.156

 Και κλείνουμε με την λιγο-πολύ γνωστή "αδυναμία" της ΟΠΛΑ, και γενικότερα των κκεδων, στους τροτσκιστές/αρχειομαρξιστές:

"Ακόμα και μέσα στις πολεμικές συνθήκες της Κατοχής και τις προτεραιότητες ενός μετωπικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, το ΚΚΕ στοχοποίησε έντονα όσους είχαν λιποτακτήσει προπολεμικά από τις γραμμές του ενώ δεν παραμέλησε και τον ιδεολογικό πόλεμο με "χαφιέδες" ή "γκεσταπίτες με μαρξιστική μάσκα", ταμπέλες που φιλοδοξούν να καλύψουν μια ποικιλία συμπεριφορών με κοινό παρονομαστή την κομματική διαφωνία, αναγόμενη στην προϊστορία του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος. Βασική πτυχή αυτής της διαφωνίας είναι η πολύμορφη αντιπαράθεση με τις αρχειομαρξιστικές και τροτσκιστικές οργανώσεις που αντλούσε τη δυναμική της από τη δεκαετία του ’20 και κορυφώθηκε την περίοδο της Κατοχής λόγω της απόρριψης της λογικής του "εθνικιστικού μετώπου σταλινικών" από τους τροτσκιστές, κάτι που στοίχισε την απερίφραστη καταδική τους από το Κόμμα ως "λακέδες της Γκεστάπο"

σελ.76

 "Με το απέραντο μίσος για τους τροτσκιστές γαλουχήθηκαν από τους καθοδηγητές τους όλα τα εαμικά μέλη."
σελ.76

 "Η ανοιχτή ιδεολογική αντιπαράθεση κατέληξε σε αιματοχυσία η οποία έφτασε σε αληθινό πογκρόμ κατά τα Δεκεμβριανά. Από τους 84 εκτελεσμένους από το ΚΚΕ αρχειομαρξιστές και τροτσκιστές της περιόδου 1944/45, οι περισσότεροι έχασαν τη ζωή τους στην πρωτεύουσα αν και οι κατοχικές δολοφονίες (μέχρι τον Νοέμβριο του 1944) είναι λιγότερες από δέκα"

  σελ.76

 Δεν υπάρχει λόγος να σχολιάσουμε περισσότερο τα ανδραγαθήματα της ΟΠΛΑ.
 Τα γραπτά του (αριστερότατου) Χανδρινού είναι -επί του παρόντος- υπεραρκετά.

ΟΠΛΑ Αθηνών (μέρος α'): Στελεχώθηκε αρχικά από αστυνομικούς και κάποια πρώην μέλη της γινόντουσαν μετά κουκουλοφόροι καταδότες στα μπλόκα της Κατοχής

 Σε συνέχεια της αμέσως προηγούμενης ανάρτησής μας, περνάμε τώρα στον κυριότερο "συνέταιρο" του ΕΛΑΣ της Αθήνας, την ΟΠΛΑ, χρησιμοποιώντας πάντα σαν πηγή το έργο του Ιάσονα Χανδρινού "Το τιμωρό χέρι του λαού".
  Αυτό που λίγοι γνωρίζουν είναι ότι η ΟΠΛΑ αρχικά βασίστηκε σε κομμουνιστές των Σωμάτων Ασφαλείας που δρούσαν φραξιονιστικά εντός της υπηρεσίας τους:
 
"Εκείνη την περίοδο, οι κομματικοί πυρήνες σε Αστυνομία και Χωροφυλακή συγκροτούσαν μια μυστική στρατιωτική οργάνωση, γνωστή με τον τίτλο "26 ΣΤ’ Γκρούπα", άμεσα ελεγχόμενη από το ΠΓ και καθοδηγούμενη από ανώτατο κομματικό στέλεχος. Η γκρούπα ήταν υπεύθυνη για όλη τη διαφωτιστική και διαβρωτική δουλειά στα Σώματα Ασφαλείας, διακίνηση παράνομου υλικού και φυσικά συλλογή πληροφοριών, τομέας ο οποίος έφτασε σε τέτοιο επίπεδο, ώστε για

τις "εμπιστευτικές διαταγές του αρχηγείου, πρώτα ελάμβανε γνώση το Πολιτικό  Γραφείο και μετά οι υπηρεσίες της Αστυνομίας".

Αυτοί οι μηχανισμοί ήταν οι προδρομικές μορφές της Οργάνωσης Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα (ΟΠΛΑ), η οποία ουσιαστικά ξεπήδησε από τις μυστικές διακλαδώσεις (φράξιες) του Κόμματος στα Σώματα Ασφαλείας αναλαμβάνοντας στη συνέχεια, αντίστοιχα αστυνομικά καθήκοντα στα πλαίσια του εαμικού κινήματος. Η ταύτιση δεν περιορίζεται στην τεχνογνωσία ή στις λειτουργίες του μηχανισμού, αλλά προεκτείνεται και στα πρόσωπα, αφού, υποτίθεται, πως οι πρώτες ομάδες εκτελεστών της ΟΠΛΑ συγκροτήθηκαν από κομμουνιστές αστυνομικούς που επιφορτίστηκαν με την τιμωρία "προδοτών" 

σελ.58

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της δράσης τους (πριν την ίδρυση της ΟΠΛΑ στην Αθήνα) ήταν και το παρακάτω περιστατικό:

"Η διείσδυση του ΕΑΜ/ΚΚΕ στον κατοχικό κρατικό μηχανισμό έγινε για πρώτη φορά γνωστή στις πραγματικές της διαστάσεις τη νύχτα της 6ης προς 7η Απριλίου 1943, όταν μια ομάδα ενόπλων χωροφυλάκων μπήκαν στο σανατόριο φυματικών "Η Σωτηρία" στη λεωφόρο Μεσογείων, αφόπλισαν τους έκπληκτους συναδέλφους τους της φρουράς και ελευθέρωσαν 56 κομμουνιστές κρατούμενους που είχαν μεταχθεί από τις φυλακές της Ακροναυπλίας."
σελ.56

"Το σχέδιο και η εκτέλεση της επιχείρησης αυτής, που οργανώθηκε από την ηγεσία της ΚΟΑ και του ΕΛΑΣ Αθήνας (με προσωπική συμμετοχή του Κωτσάκη), βασίστηκε στη συνδρομή αστυφυλάκων και χωροφυλάκων οργανωμένων στο ΚΚΕ, που διέθεσαν όπλα, στολές για το καμουφλάζ, συνθήματα και τα 18 από τα 24 πρόσωπα της ομάδας εισβολής"
  σελ.56-7

 Στην αρχή η ΟΠΛΑ, πρωτού οι δολοφονίες μπουν στην ημερησία διάταξη, χρησιμοποιούσε διάφορες μεθόδους εκφοβισμού και απειλές. Από αυτές δεν γλίτωναν ούτε μικρά παιδιά που μοίραζαν υλικό για άλλες οργανώσεις. 
 Ενδεικτικό είναι το περιστατικό που διηγείται -με κάποια διάθεση αυτοκριτικής, είναι αλήθεια- ένα μέλος της ΟΠΛΑ Θησείου ονόματι Παναγιώτης Βαζούρας:

 "Ο πρώτος μας στόχος ήταν ένα παιδάκι άλλης οργάνωσης που μοίραζε έντυπα. Μας καλεί ο Ράπτης, πήγαμε και το βρήκαμε το παιδί κάπου εδώ πέρα –φρόντισα να μη φαίνομαι και πολύ γιατί με ξέρανε– και καθίσαμε οχτώ νταγλαράδες απέναντί του και συζητούσαμε τι θα κάνουμε κλπ. Σηκώθηκα λοιπόν εγώ και του λέω: «Αν τα ξαναμοιράσεις αυτά, θα σε σκοτώσουμε! Το ξανακάνεις;», «Όχι, όχι!».

Τρομοκρατία…"
σελ.62

 Απ΄την στιγμή βέβαια που ξεκίνησε η ένοπλη δράση, ήταν εξαιρετικά επισφαλές για το όποιο μέλος της ΟΠΛΑ να διαρρήξει τους δεσμούς του με την οργάνωση:

 "Όταν ένα μέλος της ΟΠΛΑ Πλάκας, ο Βασίλης Ρερές, αποχώρησε από την οργάνωση, τον σκότωσαν επειδή είχε πάρει μέρος σε εκτελέσεις και γνώριζε ανθρώπους"
σελ.61

 ενώ το ίδιο ίσχυε σε κάποιες περιπτώσεις και για αποχωρήσαντα μέλη της ΕΠΟΝ:

   "Εκτελέσεις μελών της ΕΠΟΝ που αποσκίρτησαν μπορούν, πάντα σε συνάρτηση με την χρονική συγκυρία, να θεωρηθούν είτε προειδοποιητικές, όπως η περίπτωση του 19χρονου «λιποτάκτη» Ξενοφώντα Παπαδάκη στην Καλλίπολη του Πειραιά τα Χριστούγεννα του 1943.."
 σελ.61

Ένα ιδιαίτερα εντυπωσιακό στοιχείο, το οποίο δεν έχει αξιολογηθεί επαρκώς μέρι σήμερα, είναι η καθοριστική συμμετοχή πρώην μελών της ΟΠΛΑ, και γενικότερα των εαμικών οργανώσεων, σε ρόλο κουκουλοφόρου καταδότη στα μπλόκα που διενεργούσαν Γερμανοί και ελληνικές κατοχικές αρχές.
 Ας δούμε λίγο τα στοιχεία που παραθέτει ο Χανδρινός:

 Για τα μπλόκα σε Δουργούτι (σημερινός Νέος Κόσμος) και Κοκκινιά:

"Οι αποτελεσματικότεροι μασκοφόροι στα μπλόκα του 1944 ήταν πάντοτε πρώην μέλη της ΟΠΛΑ, όπως οι Θεόδωρος Μπαξεβανίδης και Θεόδωρος Μπαντράνης, που πρωταγωνίστησαν με τη νέα τους ιδιότητα ως μέλη των Ταγμάτων και της Ειδικής Ασφάλειας στα δύο πιο αιματηρά μπλόκα της πρωτεύουσας –σε Δουργούτι και Κοκκινιά αντίστοιχα"
σελ.62

 Για του Ζωγράφου:

"Τα ξημερώματα της 27ης Ιουνίου η συνοικία του Ζωγράφου κυκλώθηκε από τα Τάγματα που, έχοντας μαζί τους έναν πρώην εξωμότη ΕΛΑΣίτη, πέτυχαν να αιχμαλωτίσουν όλη σχεδόν τη δύναμη του 3^ου Λόχου Ζωγράφου."
σελ.134

Για το Περιστέρι:

"Από τους καταδότες του μπλόκου που επικηρύχθηκαν από την ΟΠΛΑ και αναζητούνταν σε όλες τις συνοικίες, μια νεαρή κοπέλα –η Αθανασία Κανελλοπούλου, πρώην ΕΠΟΝίτισσα– πλήρωσε με τη ζωή της την προδοσία της μετά την Απελευθέρωση από την Πολιτοφυλακή Περιστερίου."

 σελ.137

 Πάλι για την Κοκκινιά:

"Οι καταδότες –ένας εκ των οποίων ήταν πρώην μέλος της ΟΠΛΑ– υπέδειξαν αρχικά όλα τα στελέχη των ενόπλων οργανώσεων"
σελ.148

 Και ένα ακόμα παρεμφερές περιστατικό:

"Στις 14 Ιουλίου, δύο χωροφύλακες της Ειδικής Ασφάλειας έπεφταν νεκροί από τις σφαίρες αγνώστων στην οδό Αριστείδου. Ήταν οι Γεώργιος Φόης και Κωνσταντίνος Ρεμούνδος –πρώην μέλος της ΕΠΟΝ Νέας Ιωνίας, και επικηρυγμένος από μήνες για την κατάδοση στελεχών στους Γερμανούς"

σελ.138

 συνεχίζεται...

Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας σύμφωνα με έναν σύγχρονο αριστερό ιστορικό

Παλιότερα είχαμε κάνει μία πρώτη αναφορά στο ενδιαφέρον έργο του αριστερού ιστορικού Ιάσωνα Χανδρινού "Το τιμωρό χέρι του λαού". Το συγκεκριμένο βιβλίο περιέχει πολλές και ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με τον κατοχικό εμφύλιο της Αθήνας του 1943-44.

  Στην σημερινή ανάρτηση θα δούμε κάποια στοιχεία που παραθέτει ο συγγραφέας για τον ΕΛΑΣ της Αθήνας που αποτελούσε ξεχωριστή περίπτωση απ΄τον ΕΛΑΣ του βουνού.

 

Από οργανωτικής άποψης ο ΕΛΑΣ της πρωτεύουσας παρουσιάζει διαφορές με τον

ΕΛΑΣ του βουνού στα εξής σημεία:

α) ίσχυε το σχήμα Τάγμα-Σύνταγμα-Ταξιαρχία- Σώμα Στρατού αντί για Τάγμα-Σύνταγμα-Μεραρχία-Ομάδα Μεραρχιών,

β) η διοίκηση ήταν δυαδική αντί για τριαδική ενώ, αντί για μία, τρεις θέσεις καπετάνιου στα Συντάγματα και τα Τάγματα με αντίστοιχο καταμερισμό ευθυνών (γ’ καπετάνιος ήταν υπεύθυνος της τροφοδοσίας, ο β’ ασχολείτο με τον οπλισμό του τμήματος, ο α’ήταν ο κομματικός υπεύθυνος),    

γ) δεν υπήρχε εφεδρικός ΕΛΑΣ 
 σελ.39

Αν ο ΕΛΑΣ στο σύνολό του μπορεί εύκολα να χαρακτηριστεί κομματικός στρατός (παρά τις κατά καιρούς διαφοροποιήσεις κάποιων μόνιμων αξιωματικών μη-κομμουνιστών), τότε ο ΕΛΑΣ της Αθήνας ήταν η επιτομή του κομματικού στρατού. 
 Τα παρακάτω αποσπάσματα του Χανδρινού είναι χαρακτηριστικά:

"η θέση του στρατιωτικού διοικητή ήταν μάλλον διακοσμητική σε αντίθεση με αυτή του καπετάνιου που ασκούσε πραγματική διοίκηση και «πολιτική» εποπτεία του τμήματος. Οι καπετάνιοι  -όλοι τους μέλη του Κόμματος- καθοδηγούνταν απ΄τους καπετάνιους της ανώτερης βαθμίδας και είχαν επίσης οριζόντια σύνδεση με το ανάλογο κομματικό όργανο:  οι καπετάνιοι λόχων και ταγμάτων με την ΚΟΒ, οι καπετάνιοι συνταγμάτων με την Αχτίδα κ.ο.κ. Τις Διοικήσεις των Ταξιαρχιών τις "έβλεπε" ο καπετάνιος του Σώματος Στρατού (Κωτσάκης) ο οποίος, ως μέλος της Επιτροπής Πόλης, έδινε με τη σειρά του λόγο στον εκάστοτε Γραμματέα της ΚΟΑ. Την μεγάλη οργανωτική εξάρτηση του ΕΛΑΣ Αθήνας απ΄το Κόμμα επιβεβαίωνε εξάλλου η σταθερή μέχρι τέλους υπαγωγή στην ΚΕ του ΕΛΑΣ και όχι στο Γενικό Στρατηγείο." σελ.39-40

 

"Για προπαγανδιστικούς λόγους, διοικητής του Α’ Σώματος Στρατού

προτάθηκε ο γηραιός ΕΑΜίτης στρατηγός Νεόκοσμος Γρηγοριάδης ο οποίος δέχτηκε

με ενθουσιασμό την θέση. Μιας και η θέση ήταν τιμητική, δεν άσκησε ποτέ

ουσιαστική στρατιωτική διοίκηση έως τον Απρίλιο του 1944 που εγκατέλειψε την

πρωτεύουσα για το βουνό"  
σελ.48

"Λόγω των συνεχών αποστολών αξιωματικών στον ΕΛΑΣ του βουνού, συχνά η θέση του στρατιωτικού διοικητή στις μεσαίες και κατώτερες μονάδες παρέμενε κενή αφήνοντας τους καπετάνιους να ελέγχουν την κατάσταση." 
σελ.49

 Όπως προκύπτει λοιπόν, ο ΕΛΑΣ της Αθήνας ήταν υπό τον απόλυτο έλεγχο του ΚΚΕ, και ιδιαίτερα της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ). Επικεφαλής της ΚΟΑ απ΄τον Απρίλιο του 1943 ήταν ο Βασίλης Μπαρτζιώτας (γνωστός με το ψευδώνυμο Φάνης) παλιό και ικανό στέλεχος, γνωστός για την αφοσίωσή του στη σκληρή γραμμή και τις μεγάλες οργανωτικές του αρετές. 
 σελ.30-31

 Βασική στρατολογική δεξαμενή του ΕΛΑΣ της Αθήνας ήταν η ΕΠΟΝ, κάτι που είχε σαν συνέπεια ο μέσος όρος ηλικίας των μάχιμών του να μην ξεπερνά τα 20 χρόνια συμπεριλαμβανομένων των καπετάνιων ταγμάτων και λόχων. 
 σελ.40

Αυτός ο χαμηλός μέσος όρος ηλικίας παρουσίαζε το μειονέκτημα ότι οι ελασίτες της Αθήνας ήταν άπειροι και στρατιωτικά αγύμναστοι διότι η πλειοψηφία τους δεν είχε πάει στρατό. 

 Το παρακάτω χιουμοριστικό περιστατικό είναι ενδεικτικό:

 

 "οι πρώτοι μαχητές του 4ου Συντάγματος στο Χαϊδάρι, έπρεπε να περιμένουν μέχρι το Νοέμβριο για να κάνουν τις πρώτες ασκήσεις μάχης με τον ταγματάρχη Σταύρο Μαυροθαλασσίτη: Η πρώτη συνάντηση έγινε σε λοφίσκους απέναντι στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, μια βροχερή μέρα και περισσότεροι, αντί για τα όπλα τους, κρατούσαν ομπρέλες, αναγκάζοντας το Μαυροθαλασσίτη να παρατηρήσει σκωπτικά: Δε μου λέτε συναγωνιστές, και στη μάχη θα κρατάτε ομπρέλες;!..." 
σελ.44

 Η νεαρή τους ηλικία όμως είχε και το αναντίρρητο πλεονέκτημα της άγνοιας κινδύνου και του φανατισμού που διέπει την κομματικοποιημένη νεολαία. 

 Αν σε αυτό το στοιχείο συνυπολογίσουμε και το ότι ο ΕΛΑΣ της Αθήνας ήταν υπό τον έλεγχο της ΚΟΑ του "σκληρού" Μπαρτζιώτα, τότε καταλαβαίνουμε ότι επρόκειτο για έναν αμιγώς κομματικό στρατό όπου οι φανατικοί επικρατούσαν σε όλες τις βαθμίδες του. 

 Ένας τέτοιος στρατός, παρά τις αντικειμενικές αδυναμίες που είχε ο ΕΛΑΣ της Αθήνας σε καθαρά στρατιωτικά θέματα, δεν ήταν σε καμμία περίπτωση αμελητέος, πάντα με δεδομένο ότι επιδιδόταν σε μάχες πόλεων (τελείως διαφορετικός τύπος πολέμου απ'τις μάχες εκ παρατάξεως ή τον ανταρτοπόλεμο του βουνού) και μάλιστα στην "έδρα" του. 
 Παράλληλα, ένας τέτοιος στρατός φανατικών ήταν φυσικά ικανός και πρόθυμος για κάθε ακρότητα σε βάρος των αντιπάλων του, όπως απεδείχθη περίτρανα τόσο κατά την διάρκεια της Κατοχής όσο και κυρίως στα δεκεμβριανά.

Ένα κεφαλαιώδες ζήτημα για έναν μη-τακτικό στρατό είναι φυσικά η εξεύρεση οπλισμού. Στην Αθήνα προφανώς και δεν μπορύσαν να γίνουν αεροπορικές ρίψεις απ΄τους Βρετανούς όπως γινόταν στο βουνό, οπότε έπρεπε να βρεθεί άλλη λύση.
 Σύμφωνα με τον Χανδρινό:

"Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας και του Πειραιά οπλίστηκε στην κυριολεξία από τους Ιταλούς."
  σελ.46

  Αυτό έγινε μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον Σεπτέμβριο του 1943 οπότε και κινητοποιήθηκε σύσσωμος ο μηχανισμός του ΕΑΜ για να εξασφαλίσει όσο περισσότερο πολεμικό υλικό μπορούσε απ΄τους Ιταλούς.
 Όσο πλησίαζε η γερμανική αποχώρηση, οι κομμουνιστές έβαζαν συνεχώς οπλισμό απ΄το βουνό στην Αθήνα, ενώ όπως είχαμε δει και εδώ για τις ανάγκες του ΕΛΑΣ της Αθήνας δεν είχαν διστάσει να αγοράσουν όπλα ακόμα και απ΄τους Γερμανούς. Υπενθυμίζουμε την καταγεγραμμένη συνομιλία Ιωαννίδη-Παπαπαναγιώτου:
 
"ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ: Ο Φάνης τα ξέρει αυτά. Πήρε όπλα που τα στείλαμε απ’έξω. Επίσης του έστειλα και λεφτά. 100 ή 200 λίρες γι’αυτόν τον σκοπό. Να αγοράζουν όπλα απ’τους Γερμανούς που άρχιζαν να το στρίβουν. Αυτά είναι γεγονότα που μπορούν να επιβεβαιωθούν και από ανθρώπους που ζούνε.

ΠΑΠΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ: Είναι γνωστά αυτά. Τα έχουμε αυτά τα στοιχεία."

 (σελ: 258 "Αναμνήσεις" του Γ.Ιωαννίδη)




 Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας με όλες τις ιδιαιτερότητές του στρεφόταν κυρίως εναντίον των Ταγμάτων Ευζώνων των Αθηνών, της Ειδικής Ασφάλειας, της Χωροφυλακής, του Μηχανοκίνητου της Αστυνομίας Πόλεων του Μπουραντά. 
 Η συμμετοχή των Γερμανών σε αυτές τις εμφύλιες συγκρούσες ήταν μάλλον επικουρική, και δεν θα ήταν καθόλου ανακριβής ο ισχυρισμός ότι οι Γερμανοί σε πολλές περιπτώσεις ήταν παρατηρητές μιας ενδοελληνικής αιματοχυσίας, όπως είχε παραδεχτεί και ο ίδιος ο Χανδρινός. (σελ.8)

 Η αντιπαράθεση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ με τις εθνικές οργανώσεις των Αθηνών ήταν κυρίως πολιτική και δευτερευόντως αιματηρή. Αν και σημαδεύτηκε από δολοφονίες (Μαλτέζος, Ρογκάκος κτλ), εντούτοις σε καμμία περίπτωση δεν μπορεί να συγκριθεί με τον άγριο κύκλο του αίματος που άνοιξε μεταξύ του ΕΛΑΣ της Αθήνας και των προαναφερθεισών ελληνικών κατοχικών αρχών ασφαλείας. 
 Δίπλα βέβαια στον ΕΛΑΣ της Αθήνας δρούσε και η ΟΠΛΑ, περισσότερο γνωστή για την τρομοκρατική της δράση. 
 Για την ΟΠΛΑ και την δράση της στην κατοχική Αθήνα θα μιλήσουμε σε επόμενη ανάρτηση..