Οι διώξεις του Τσολάκογλου κατά των μεταξικών

Ένα από τα πρώτα μελήματα της κατοχικής κυβέρνησης του στρατηγού Τσολάκογλου ήταν η δίωξη οποιουδήποτε συνδεόταν με το καθεστώς της 4^ης Αυγούστου. Ουσιαστικά  μετά τον θάνατο του Ιωάννη Μεταξά στις 29/01/1941 και την δυσμενή τροπή του ελληνογερμανικού πολέμου τον Απρίλιο του ίδιου έτους, το καθεστώς της 4^ης Αυγούστου είχε πρακτικά καταρρεύσει.

  
 Ο Τσολάκογλου προχώρησε στην δίωξη και σύλληψη υπουργών του μεταξικού καθεστώτος κατηγορώντας τους για δοσιλογισμό (!!!) και διαφθορά.
  Συνελλήφθησαν οι υπουργοί Οικονόμου, Ταμπακόπουλος, Νικολαϊδης, Αρβανίτης, Κυρίμης, Αλιβιζάτος, Μαυρουδής, Παπαδήμας, Παπαβασιλείου, Οικονομάκος, Ζαφειρόπουλος, Σπέντζας, Πολυζωγόπουλος, Δουρέντης, Κριμπάς, Μπουρμπούλης. Επίσης συνελήφθη και ο στρατηγός Παπαγός, κατόπιν επιμονής του υπουργού Μπάκου με τον οποίο είχε πολύ κακές σχέσεις, ο αντισυνταγματάρχης Νόμπελης υπασπιστής τόσο του Μεταξά όσο και του Κορυζή, ο καθηγητής της Παντείου Ματζούφας επειδή ήταν γαμπρός του Μεταξά και πολλοί άλλοι.

  Μετά την σύλληψή τους ορίστηκε 20μελή ανακριτική επιτροπή για να αναλάβει την δίωξη των αποκαλούμενων "καταχραστών της 4^ης Αυγούστου". Οι δίκες δεν έγιναν ποτέ κατόπιν γερμανικών πιέσεων αφού υπήρχε το ενδεχόμενο να προκληθούν αντιδράσεις, αφού δεν υπήρχαν συγκεκριμένα στοιχεία σεβάρος των συλληφθέντων.

 Παράλληλα με διάταγμα καταργήθηκε η συνταξιοδότηση της χήρας του Ιωάννη Μεταξά, έγιναν γενικότερες εκκαθαρίσεις μεταξικών απ'τον δημόσιο τομέα, διαλύθηκε η ΕΟΝ και κατασχέθηκε η περιουσία της.

Με αυτόν τρόπο ο Τσολάκογλου χάραξε μία σαφή διαχωριστική γραμμή μεταξύ της κυβέρνησής του και του μεταξικού καθεστώτος. Μία αντίστοιχα αρνητική στάση κράτησε και απέναντι στον βασιλιά Γεώργιο, κάτι που ήταν φυσιολογικό αφού ο μονάρχης στήριζε -επιφανειακά τουλάχιστον- το καθεστώς της 4^ης Αυγούστου.

  
Το ερώτημα είναι: Για ποιον λόγο ο Τσολάκογλου κράτησε αυτήν την στάση;

  
 - Ενδεχομένως ο Τσολάκογλου να πίστευε ότι αυτή η αντιμεταξική του στάση θα ικανοποιούσε τους Γερμανούς αφού εκείνοι ήξεραν πολύ καλά ότι το μεταξικό καθεστώς παρά τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του ήταν σταθερά προσανατολισμένο προς την Αγγλία, συνεπώς θα τους βόλευε να ξεριζωθεί οτιδήποτε είχε απομείνει από αυτό. Προφανώς ο Τσολάκογλου θα ήθελε να φανεί αρεστός στους Γερμανούς, ώστε να μπορέσει να βρει θετική ανταπόκριση σε άλλα ζητήματα.
 - Ο Τσολάκογλου με την πρωτοβουλία του για σύναψη ανακωχής με τους Γερμανούς τον Απρίλιο του 1941, είχε ήδη διαφοροποιηθεί ολοκληρωτικά απ’την επίσημη κυβερνητική γραμμή που υπαγόρευε την (άσκοπη) συνέχιση του πολέμου. Συνεπώς η ρήξη του με τους πρώην κυβερνώντες (βλ. βασιλιάς και κατάλοιπα του καθεστώτος της 4^ης Αυγούστου αφού ο Μεταξάς είχε ήδη πεθάνει) ήταν ήδη δεδομένη. Στα "Απομνημονεύματά" του όπου περιγράφει με λεπτομέρειες την επιτελική του δράση στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, είναι σαφής η δυσαρέσκειά του για την πολιτικοστρατιωτική ηγεσία.

 - Μετά από μία καταστροφή, ο λαός ψάχνει πάντα αποδιοπομπαίους τράγους. Και αυτοί συνήθως είναι οι πρώην κυβερνώντες, εφόσον το καθεστώς τους έχει καταρρεύσει. Έτσι μετά την κατάληψη της Ελλάδας απ΄τους Γερμανούς και την έναρξη της Κατοχής, οι πιο εύκολοι στόχοι για να τους φορτωθούν οι ευθύνες των δεινών ήταν οι αξιωματούχοι του μεταξικού καθεστώτος. Ο Τσολάκογλου πιθανόν να πίστευε ότι με το να στρέψει  τα βέλη εναντίον τους θα εναρμονιζόταν με την λαϊκή βούληση και έτσι θα γινόταν περισσότερο αρεστός στον κόσμο.

 Όποια και να ήταν τα κίνητρα του Τσολάκογλου, το αδιαμφισβήτητο ιστορικό γεγονός είναι ότι η κυβέρνησή του όχι μόνο δεν μπορεί να θεωρείται σαν συνέχεια του καθεστώτος της 4^ης Αυγούστου, αλλά απεναντίας ήταν σφόδρα αντιμεταξική.
  Το αν ο Τσολάκογλου έπραξε σωστά ή όχι στο συγκεκριμένο ζήτημα, επαφίεται στην κρίση του καθενός.

Πηγές:

 "Ήρωες και προδότες στην κατοχική Ελλάδα" του Τάσου Κοντογιαννίδη, σελ.176-8
 " Κατοχή, γερμανική πολιτική διοίκηση στην κατεχόμενη Ελλάδα 1941-1944" του Αννίβα Βελλιάδη, σελ.63
"Φως εις το σκότος της Κατοχής" του Νίκου Αντωνακέα, σελ.25-7

Μία λιγότερο γνωστή δολιοφθορά της ΠΕΑΝ εναντίον της γερμανόφιλης οργάνωσης ΟΕΔΕ

 Στην κατοχική Αθήνα λειτουργούσαν κάποιες μικρές γερμανόφιλες οργανώσεις. Η πιο γνωστή ήταν η ΕΣΠΟ που δέχτηκε ισχυρό πλήγμα με την καταστροφή των γραφείων της από βόμβα που έβαλαν μέλη της ΠΕΑΝ. Έχουμε αναφερθεί σχετικά εδώ.
 Μια λιγότερη γνωστή και σαφώς μικρότερου βεληνέκους  ήταν η Οργάνωση Εθνικών Δυνάμεων Ελλάδας, γνωστότερη ως ΟΕΔΕ. Αρχηγός της ήταν κάποιος Παντελόγλου και βασική της δραστηριότητα ήταν η στρατολόγηση πρακτόρων για τις γερμανικές μυστικές υπηρεσίες. Τα μέλη της ΟΕΔΕ ήταν εφοδιασμένα με γερμανικές ταυτότητες και αποτελούσαν τμήμα του γερμανικού δικτύου αντικατασκοπείας. Τα πρώτα γραφεία της ήταν στην οδό Κατακουζηνού στην πλατεία Κάνιγγος. Διατηρούσε γραφεία και στον Πειραιά.

 Αυτή την οργάνωση, η ΠΕΑΝ σε συνεργασία με την οργάνωση Όμηρος αποφάσισε ότι έπρεπε να την χτυπήσουν. Ο επικεφαλής της ΠΕΑΝ, Κώστας Περρίκος ανέθεσε την αποστολή στον Αντώνη Μυτιληναίο που διάλεξε για βοηθούς του τον Τάκη Μιχαηλίδη και τον Νίκο Μούρτο.

 Το εγχείρημα ορίστηκε για τις 22/08/1942. Η βόμβα κατασκευάστηκε στο σπίτι της Ιουλίας Μπίμπα, και ήταν κρυμμένη σε ένα πακέτο μικρών διαστάσεων. Τα γραφεία της ΟΕΔΕ ήταν σε ισόγειο και ήταν άδεια από κόσμο την μέρα εκείνη.
 Οι τρεις πεανίτες πλησίασαν τα γραφεία και σταμάτησαν έξω από αυτά. Ο Μυτιληναίος πήρε το πακέτο και άναψε το φυτίλι με σπίρτο. Έσπασε το τζάμι της πόρτας και πέταξε μέσα το πακέτο. Ένας περίοικος τους αντιλήφθηκε και τους φώναξε, αλλά αυτοί απομακρύνθηκαν σιωπηρά. Λίγο μετά ακούστηκε η έκρηξη.
 Τα γραφεία υπέστησαν μεγάλες ζημιές. Το εσωτερικό καταστράφηκε ολοσχερώς. Τα γραφεία της ΟΕΔΕ μεταφέρθηκαν αργότερα στην διασταύρωση Εμμανουήλ Μπενάκη και Ακαδημίας.

 Το χτύπημα κατά της ΟΕΔΕ ουσιαστικά ήταν το προοίμιο της πολύ πιο εντυπωσιακής ανατίναξης των γραφείων της ΕΣΠΟ λίγες εβδομάδες μετά.


Πηγές:
"ΠΕΑΝ - Οι βομβιστές της ελευθερίας" του Στάθη Τουρνάκη σελ. 24-25
 "Η Μαύρη Σκιά στην Ελλάδα" του Ιάκωβου Χονδροματίδη, σελ.66-67

"Γιάφκα": ρώσικη λέξη μπολσεβίκικης ορολογίας.

 Αφού το θέμα της τρομοκρατίας είναι ξανά στην επικαιρότητα με την σύλληψη του αναρχοαριστερού (αναρχοαριστερός τρομοκράτης; τι πρωτότυπο!!) Τάσου Θεοφίλου, εκτελεστή της Πάρου, ευκαιρία είναι να δούμε από που προέρχεται η λέξη γιάφκα.
 Μία λέξη που κατ'επανάληψη χρησιμοποιείται σε ζητήματα σχετικά με τους τρομοκράτες και τα οπλοστάσιά τους. Δεν πρόκειται περί νεολογισμού ούτε περί λεξιπλασίας, ούτε βέβαια είναι ελληνικής προέλευσης.

 Την απάντηση στην προέλευση της λέξης "γιάφκα" την έχει δώσει ο ελασίτης Θανάσης Μητσόπουλος στο παρακάτω απόσπασμα:

"Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ" του Θαν.Μητσόπουλου, σελ.345

στο ίδιο, σελ.346

 Ο "Παπούς" που αναφέρεται ήταν ο στρατιωτικός διοικητής του 30ου συντάγματος του ΕΛΑΣ, αντισυνταγματάρχης Φώτης Ζησόπουλος, και ο οποίος ως μη-κομμουνιστής δεν γνώριζε τι σήμαινε η λέξη γιάφκα.
 
 Οι κομμουνιστές της Ελλάδας μες στην άκρατη σοβιετολαγνεία τους υιοθέτησαν μία ρώσικη λέξη μπολσεβίκικης ορολογίας την οποία χρησιμοποιούσαν και στο ελασίτικο αντάρτικο.
  Αυτή η σοβιετογενής "παράδοση" συνεχίστηκε και μεταπολεμικά, μέχρι την μεταπολίτευση οπότε και ξεκίνησε η αριστερή και αναρχοαριστερή τρομοκρατία. Τότε μαθεύτηκε σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα η λέξη "γιάφκα", όχι μόνο ως σημείο συνάντησης αλλά και ως χώρος αποθήκευσης υλικού των τρομοκρατικών οργανώσεων.

Οι κομμουνιστές ψευτο-ηθικολόγοι ήταν έτοιμοι να εκτελέσουν αντάρτη του ΕΛΑΣ επειδή έκανε σχόλιο για μία κοπέλα!

 Οι αριστεροί σε γενικές γραμμές υποστηρίζουν ότι το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ήταν ένα αντιστασιακό προοδευτικό κίνημα. Υπάρχουν όμως κάποια καταγεγραμμένα γεγονότα που θέτουν εν αμφιβόλω αυτόν τον "προοδευτικό", κατά την αριστερή ορολογία, χαρακτήρα του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ.
 Ένα τέτοιο γεγονός περιγράφει ο καπετάνιος της 10ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ, Σαράντης Πρωτόπαπας, γνωστός με το ψευδώνυμο Κικίτσας.
 Το παραθέτουμε αυτούσιο:

"Η Χη μεραρχία του ΕΛΑΣ" του Σαράντη Πρωτόπαπα-Κικίτσα, σελ.92

 

στο ίδιο, σελ.93

στο ίδιο, σελ.94

  Βλέπουμε λοιπόν ότι αρκούσε ένα πολύ συνηθισμένο σχόλιο μεταξύ φυσιολογικών ανδρών για τα κάλλη μίας γυναίκας, για να καταδικαστεί σε θάνατο ένας άνθρωπος απ΄το κομμουνιστικό ιερατείο που ήλεγχε απολύτως τον ΕΛΑΣ. 'Ενα σχόλιο, το οποίο δεν άκουσε ούτε καν η κοπέλα ώστε να υπήρχε θέμα προσβολής αν ήταν παραπάνω εύθικτη απ'το κανονικό.
 Το άκουσε όμως ο κομματικός υπεύθυνος (δηλ, τα μάτια και αυτιά του ΚΚΕ στο συγκεκριμένο ελασίτικο τμήμα, κοινώς: ρουφιάνος) ο οποίος πρότεινε τον αφοπλισμό και την καταδίκη σε θάνατο του "παραβάτη"!!! Φυσικά η πρόταση-εντολή του έγινε δεκτή με συνοπτικές διαδικασίες.
 Ο Κικίτσας ισχυρίζεται ότι τελικώς παρενέβη ο ίδιος, έπεισε τον κομματικό υπεύθυνο και δεν εκτελέστηκε ο "παραβάτης". Δεν γνωρίζουμε βέβαια αν τα πράγματα έγιναν ακριβώς έτσι, ή αν π.χ η εκτέλεση ανεστάλη λόγω αντιδράσης των υπολοίπων, αλλά αυτό μικρή σημασία έχει.

 Αυτό που έχει σημασία είναι ότι τέτοια γεγονότα δείχνουν ότι η γραμμή του ΚΚΕ για τέτοια ζητήματα -που είχε επιβληθεί και στο κομμουνιστοκίνητο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ- ήταν εξόχως υποκριτική και πουριτανική, και οποιαδήποτε παραβίασή της επέσυρε βαρύτατες ποινές. Οι ίδιοι άνθρωποι δεν είχαν κανέναν ενδοιασμό στο να διατάζουν επιθέσεις εναντίον άλλων Ελλήνων, εκτελέσεις αμάχων, κάψιμο χωριών και άλλες "αγαθοεργίες". Απαγόρευαν όμως επί ποινή θανάτου να κάνει ένας δικός τους χαμηλόφωνο σχόλιο για τα στήθια μιας κοπέλας....
 Φαρισαϊσμός και υποκρισία της χειρίστης μορφής.


 Υ.Γ: Σύμφωνα με τον Κικίτσα ο κομματικός υπεύθυνος Γιώργος Ανδρεάδης, που ήθελε να εκτελέσει τον αντάρτη για αυτό το τρομερό αδίκημα, ήταν "εξαιρετικό παλικάρι, πιστός στο κίνημα, τίμιος, ειλικρινής και αφοσιωμένος στην γραμμή"... 
 Αν και δεν αμφισβητείται η κομματική προσήλωση του συγκεκριμένου κομματικού υπευθύνου, εντούτοις ο καθένας μπορεί να φανταστεί το ποιόν εκείνων των κομματικών υπευθύνων που δεν ήταν "εξαιρετικά παλικάρια, τίμιοι και ειλικρινείς"...

Ο ΕΛΑΣ σκότωσε δημοφιλή γερμανό γιατρό που θεράπευε αφιλοκερδώς Έλληνες, με αποτέλεσμα να προκαλέσει άγρια γερμανικά αντίποινα

 Στις 24/01/1944 στον δρόμο Βατερού-Ξηρολίμνης στην Καλαμιά σκοτώθηκε σε ενέδρα ελασιτών ο γερμανός γιατρός δρ.Haas και τραυματίστηκε ο οδηγός του. Τα γερμανικά αντίποινα ήταν βαρύτατα για τον ντόπιο πληθυσμό. Την ίδια μέρα οι Γερμανοί εξοργισμένοι βγήκαν και εκτελούσαν τυφλά όποιον έβρισκαν στον δρόμο απ΄την Κοζάνη ως τον τόπο του συμβάντος. Συνολικά 25 αθώοι σκοτώθηκαν. Δύο μέρες μετά εκτέλεσαν άλλους 42 κρατούμενους στην θέση Νταμάρια της Κοζάνης.

  Απ΄την πλευρά των ανταρτών, δεν υπήρξε επίσημη εξήγηση για αυτήν την ενέδρα, παρά μόνο το Γ.Σ του ΕΛΑΣ με ενδοϋπηρεσιακό έγγραφο έδωσε εντολή στις μονάδες του να αποφεύγουν παρόμοια γεγονότα. Ο γιατρός Haas ήταν ιδιαιτέρα αγαπητός στην περιοχή διότι εκτός από Γερμανούς εξέταζε και χειρουργούσε δωρεάν και Έλληνες, και εκείνην την μέρα όδευε προς την Σιάτιστα για να δει Έλληνες ασθενείς. [1]

 Π.χ. ο αγρότης Νίκος Τσιτσιμίκλης απ’το Βελβένδο σε συνέντευξή του είχε πει ότι ο συγκεκριμένος γιατρός τον είχε εγχειρήσει δωρεάν. [2]

  Φυσικοί αυτουργοί της εκτέλεσης του γερμανού γιατρού ήταν το απόσπασμα Σινιάτσικου του ΕΛΑΣ [3] του οποίου επικεφαλής ήταν ο γνωστός καπετάν-Υψηλάντης ή Αλέξης Ρόσσιος.

 Στην εφημερίδα Θάρρος της Κοζάνης δημοσιεύτηκε στις 30/01/2004 ένα χρονογράφημα του Μιχάλη Κουρκούτα που μιλούσε για την δράση και την δολοφονία του δρ.Haas.

Μεταξύ άλλων έλεγε:

 

 "Και μέσα στο πυκνό αυτό σκοτάδι του χαλασμού έφεγγε ολόφωτο και λαμπερό το αστέρι του γερμανού γιατρού. Πόσο ανακουφίστηκε ο κόσμος μέσα στην πληθώρα των ασθενειών που τον έζωναν! Και ο γιατρός στην Κοζάνη δεχόταν τους πάντες, χωρίς ποτέ να απαιτήσει επίσκεψη, όπως τη ζητούν διπλή οι δικοί μας. Κόσμος πληθώρα κι όλους τους δεχόταν καλοσυνάτα και σ’όλους υποδείκνυε τρόπους θεραπείας ανάλογα με τις κρατούσες τότε συνθήκες.

  Τα όσα γράφονται είναι λόγια στο βωμό της ανθρωπιάς και προέρχονται από προσωπική εμπειρία. Κι όλος ο κόσμος είχε να λέει γι’αυτόν τον  μυστηριώδη γιατρό-κατακτητή.

 Δυστυχώς για ανεξήγητους στους πολλούς λόγους, που εγώ τους ξέρω, το ΕΑΜ με εντολή του ανέθεσε στον Ρόσσιο την εκτέλεσή του, την ημέρα που θα πήγαινε στην Σιάτιστα για επισκεπτήριο των εκεί αρρώστων.

(...)

  Ο γιατρός σκοτώθηκε σε ενέδρα και σκόρπισε ανείπωτη θλίψη σ’όλο τον κόσμο που έχανε την μεγάλη του συμπαράσταση. Οι Γερμανοί φυσικά δεν έμειναν αδρανείς. Έβγαλαν τρεις απ'τις φυλακές και τους εκτέλεσαν σε γνωστό μέρος. Κατέβηκαν στο Βατερό και με βάση το δημοτολόγιο πήραν είκοσι νεαρά παιδιά που είχαν και αυτά την ίδια τύχη. Κι όποιον συναντούσαν κατά την διάρκεια της ημέρας τονπυροβολούσαν αδιάκριτα.

 Θρήνος και οδυρμός σκέπασε όλη την περιοχή για τα τόσα θύματα μιας αχρείαστης και ανώφελης επιχείρησης ενάντια σ’έναν γιατρό που μέσα στην παγωνιά της σκλαβιάς έκανε ότι καλό και ελπιδοφόρο είχε. " [4]

 Οι ελασίτες βέβαια συνήθιζαν να εκτελούν μεμονωμένους γερμανούς για τους δικούς τους λόγους. Η περίπτωση όμως του γερμανού γιατρού ήταν κραυγαλέα. Η θανάτωσή του δεν προσέφερε απολύτως τίποτα στον αντιστασιακό αγώνα. Το μόνο που προκάλεσε ήταν τις αθρόες εκτελέσεις αθώων συμπατριωτών μας απ’τους εξαγριωμένους Γερμανούς και την απώλεια ενός επιστήμονα που βοηθούσε αφιλοκερδώς φτωχούς Έλληνες ασθενείς.

 Φυσικά, πέραν του προαναφερθέντος ενδοϋπηρεσιακού εγγράφου του ΕΛΑΣ, κανείς δεν λογοδότησε ούτε βέβαια τιμωρήθηκε για αυτήν την "λαμπρή αντιστασιακή πράξη" και τις τραγικές συνέπειές της. Αυτή η ατιμωρησία ενισχύει την άποψη ότι η εκτέλεση του γερμανού γιατρού δεν ήταν προϊόν βλακείας κάποιων ελασιτών αλλά έγινε κατόπιν άνωθεν εντολών. 

 Τώρα, τι σκοπιμότητα εξυπηρετούσαν αυτές οι εντολές, ένας θεός ξέρει…

[1] Διδακτορικό Αθ.Καλλιανιώτη "Οι πρόσφυγες στη Δυτική Μακεδονία 1941-46", σελ.344-5

[2] Διδακτορικό Αθ.Καλλιανιώτη "Οι πρόσφυγες στη Δυτική Μακεδονία 1941-46", σελ.532

[3] Διδακτορικό Αθ.Καλλιανιώτη "Οι πρόσφυγες στη Δυτική Μακεδονία 1941-46", σελ.375

[4] "Στάθης Κωνταντινίδης-Χασιλάς. Ένας αλλιώτικος καπετάνιος" του Κώστα Κωνσταντινίδη, σελ.128-9.

Aπ'το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στην συνεργασία με τους Γερμανούς

 Οι αριστεροί αρέσκονται στο να χαρακτηρίζουν ως "προδότες" όλους αυτούς που εξοπλίστηκαν με την ανοχή ή την ενίσχυση των Γερμανών για να πολεμήσουν τον ΕΛΑΣ. Το θέμα έχει αναλυθεί αρκετά, και θα αναλυθεί ακόμα περισσότερο. Η παρούσα ανάρτηση όμως θα αναφερθεί επιγραμματικά σε κάποια πρόσωπα που έδρασαν στην βόρειο Ελλάδα και των οποίων η δράση καταρρίπτει τα αριστερά στερεότυπα.
 Υπήρχαν πολλοί ορκισμένοι αντικομμουνιστές της κατοχικής περιόδου με έντονη δράση και ηγετικό ρόλο, οι οποίοι αρχικά είτε συνεργάζονταν με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ είτε ήταν κανονικά ενταγμένοι σε αυτό.
 Και όμως από ένα σημείο και μετά αυτοί οι άνθρωποι στράφηκαν εναντίον του.
 Σύμφωνα με την αριστερή λογική, αρχικά ήταν "πατριώτες" (αφού συνεργάζονταν με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ) και μετά έγιναν "προδότες" (αφού στράφηκαν εναντίον του συνεργαζόμενοι από ένα σημείο και μετά με τους κατακτητές).
 Φυσικά η παραπάνω αριστερή λογική είναι για τα πανηγύρια. Δεν μπορεί ένας άνθρωπος να μεταλλαχτεί εν μία νυχτί από πατριώτης σε προδότης και τούμπαλιν.  
 Οπότε οι λόγοι της συνεργασίας των παρακάτω οπλαρχηγών με τους Γερμανούς θα πρέπει να αναζητηθούν αλλού και όχι σε δήθεν προδοσίες.



 Ενδεικτικά αναφέρουμε τα παρακάτω παραδείγματα που αφορούν (πλην ενός)  τον γεωγραφικό χωρο της δυτικής Μακεδονίας:

Μιχάλης Παπαδόπουλος, γνωστότερος ως Μιχάλαγας: Αρχικά συνεργαζόταν με το ΕΑΜ και το ενίσχυε υλικά. Τα έσπασε μαζί τους για λόγους που έχουν αναφερθεί εδώ και πήγε στην ΠΑΟ. Μετά την εκδίωξη της ΠΑΟ απ'τον ΕΛΑΣ, κατέφυγε στους Γερμανούς και υπήρξε ηγετικό στέλεχος του Εθνικού Ελληνικού Στρατού (ΕΕΣ) στην Κοζάνη.

Κώστας Παπαδόπουλος: Ήταν στον εφεδρικό ΕΛΑΣ, αλλά απεχώρησε μετά από έντονη διαφωνία με ένα συγγενικό του πρόσωπο. Εντάχτηκε αρχικά στην ΠΑΟ και μετά στον ΕΕΣ του οποίου υπήρξε ηγετικό στέλεχος στην περιοχή του Κιλκίς. [1]

Φραγκίσκος Κολάρας: Ήταν ανεξάρτητος οπλαρχηγός στην περιοχή της Καστοριάς και αρχικά συνεργαζόταν με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Αντιπαθούσε βαθύτατα τους σλαβόφωνους, και αυτό ήταν αρκετό για να διαρραγούν οι σχέσεις του με τον ΕΛΑΣ. Μετά συνεργάστηκε με την ΠΑΟ, και τελικώς με τους Γερμανούς. Υπήρξε επικεφαλής των ενόπλων χωρικών στην περιοχή της Εορδαίας. [2]

 Πέραν των τριών παραπάνω που είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο (κυρίως οι 2 πρώτοι) στα δρώμενα του κατοχικού εμφυλίου της Μακεδονίας, υπήρχαν και κάποιοι άλλοι μικρότερου βεληνεκούς που ακολούθησαν την ίδια διαδρομή:

Στάθης Κωνσταντινίδης, γνωστότερος ως Χασιλάς: Ενίσχυε αρχικά τόσο το ΕΑΜ όσο και την ΠΑΟ. Οι επαφές του όμως με την ΠΑΟ ήταν μη-αποδεκτές για τους κομμουνιστές και έτσι ήρθε σε ρήξη μαζί τους. Αργότερα οργανώθηκε στον ΕΕΣ σαν οπλαρχηγός στο χωριό Κλείτος. [3]

Αβραάμ Σεμερτζίδης: Αρχικά υπήρξε δέκαρχος του ΕΛΑΣ και συμμετείχε στην μάχη του Φαρδύκαμπου κατά των Ιταλών τον Μάρτιο του 1943. Κατόπιν έγινε ομαδάρχης σε φυλάκιο του ΕΛΑΣ. Τραυματίστηκε σε σύγκρουση με Γερμανούς. Μετά ήρθε σε ρήξη με την ηγεσία γιατί αρνήθηκε να χτυπήσει γερμανικό τμήμα και έφυγε απ΄τον ΕΛΑΣ. Λίγο αργότερα εντάχθηκε στον ΕΕΣ στην Κοζάνη. [4]

Χαρίσιος Βαγιόπουλος: Όταν εμφανίστηκε ο ΕΛΑΣ κατετάγη σε αυτόν, αλλά διαφώνησε γρήγορα και κατέφυγε στην Κοζάνη. Αργότερα ανέλαβε καπετάνιος τμήματος 60 αντικομμουνιστών οπλιτών  με έδρα το χωριό του Καλονέρι Βοϊου. [5]

Βασίλης Kωτσίδης: Τον Μάρτιο του 1943 εντάχθηκε εθελοντικά στο συγκρότημα του ΕΛΑΣ στο Σινιάτσικο. Το φθινόπωρο του ιδίου έτους εντάχθηκε στην ΠΑΟ. Μετά την διάλυση της ΠΑΟ χρημάτισε οπλίτης του ΕΕΣ στον Κλείτο. [6]

Παντελής Θεοδώρου: Διαφωτιστής του ΕΑΜ στην Λυγερή Κοζάνης. Μετά πέρασε στον ΕΕΣ όπου υπηρέτησε ως οπλίτης. [7]

Ηλίας Σισμανίδης: Τον Μάρτιο του 1943 ήταν μέλος δεκαρχίας του ΕΛΑΣ. Το 1944 εντάχθηκε στον ΕΕΣ στο χωριό του την Ακρινή. [8]

Ιωάννης Χαριτωνίδης: Αρχικά υποστήριζε το ΕΑΜ αλλά μετά εντάχθηκε στον ΕΕΣ στο Μαυροδένδρι. [9]

Αντώνιος Δάγκουλας: Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ στα Γρεβενά. Για άγνωστους λόγους έπεσε σε δυσμένεια, συνελήφθη, ανακρίθηκε, φυλακίστηκε και κακοποιήθηκε απ΄τους κομμουνιστές. Κατάφερε να δραπετεύσει και μετά έπεσε στα χέρια των Γερμανών με τους οποίους πλέον συνεργάστηκε με προθυμία. Συνέστησε την Εθνική Ελληνική Ασφάλεια Πόλης Θεσσαλονίκης που ήταν υπό την πλήρη εποπτεία των Γερμανών και συναγωνιζόταν σε τρομοκρατική συμπεριφορά την κομμουνιστική ΟΠΛΑ. Η δράση του ήταν κατα γενική ομολογία κατακριτέα. [10]

 Στέργιος Σκαπέρδας: Ξεκίνησε απ'το ΕΑΜ αλλά απεχώρησε πιθανότατα όταν διαπίστωσε ότι πίσω απ΄το ΕΑΜ βρισκόταν το ΚΚΕ. Μετά από επιθέσεις που δέχτηκε από ελασίτες που λεηλάτησαν την περιουσία του, κατέφυγε στην Θεσσαλονίκη όπου και ξεκίνησε την συνεργασία του με τον γερμανόφιλο συνταγματάρχη Πούλο. Όταν το σώμα του Πούλου μετακινήθηκε στην Κρύα Βρύση, ο Σκαπέρδας συγκρότησε δικό του ένοπλο σώμα και συνεργαζόταν μαζί του. Ανέπτυξε έντονη δράση στον κάμπο των Γιαννιτσών. [11]
  


 Όλα τα παραπάνω παραδείγματα δίνουν μία γενική εικόνα όσον αφορά τις μεταπηδήσεις απ'το ένα στρατόπεδο στο άλλο κατά την διάρκεια του κατοχικού εμφυλίου στην γερμανοκρατούμενη Μακεδονία. Τα αίτια ήταν συνήθως προσωπικά και σπανιότερα πολιτικά. Σε πολλές περιπτώσεις οι πραγματικοί λόγοι αυτών των "μεταγραφών" δεν έγιναν ποτέ γνωστοί και πιθανότατα είχαν να κάνουν με τον μικρόκοσμο της ελληνικής επαρχίας. 
 Όπως και να χει όμως, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι 2 απ'τους 3 κορυφαίους αντικομμουνιστές οπλαρχηγούς του ΕΕΣ  (Μιχάλαγας και Κώστας Παπαδόπουλος, ο τρίτος ήταν ο Κισά Μπατζάκ απ΄τον Κούκο Πιερίας) αρχικά ήταν στο στρατόπεδο του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ...


 [1] "Οι άλλοι καπετάνιοι", σελ.102
 [2] "Οι άλλοι καπετάνιοι", σελ.223-5
 [3] "Στάθης Κωνταντινίδης-Χασιλάς. Ένας αλλιώτικος καπετάνιος" του Κώστα Κωνσταντινίδη, σελ.65, 115-6, 143-4.
 [4]  "Οι άλλοι καπετάνιοι", σελ.259-260
 [5]  "Οι άλλοι καπετάνιοι" σελ.265
 [6]  Διδακτορικό Αθ.Καλλιανιώτη "Οι πρόσφυγες στη Δυτική Μακεδονία 1941-46", σελ.525
 [7]  Διδακτορικό Αθ.Καλλιανιώτη "Οι πρόσφυγες στη Δυτική Μακεδονία 1941-46", σελ.522
 [8]  Διδακτορικό Αθ.Καλλιανιώτη "Οι πρόσφυγες στη Δυτική Μακεδονία 1941-46", σελ.530
 [9]  Διδακτορικό Αθ.Καλλιανιώτη "Οι πρόσφυγες στη Δυτική Μακεδονία 1941-46", σελ.533
 [10] "Έλληνες εναντίον Ελλήνων" του Στράτου Δορδανά, σελ.289-90.
 [11] "Oι άλλοι καπετάνιοι", σελ.96-7

Το πλήρες κείμενο της διάψευσης του Παπαδόγκωνα για το δήθεν σύμφωνό του με τους Ιταλούς

 Είχαμε κάνει εδώ μία πρώτη αναφορά στο πλαστό σύμφωνο Παπαδόγκωνα-Ντομένικο που κυκλοφόρησαν οι κομμουνιστές τον Αύγουστο του 1943 στην Πελοπόννησο.
 Ακόμα πιο επισταμένη έρευνα επί του θέματος έχει γίνει σε αυτήν την ιστοσελίδα όπου μάλιστα παρατίθεται και ολόκληρη η διάψευση του Παπαδόγκωνα:



 
 Ιδού το κείμενο:

ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ

    Επανελθών ενταύθα μετ' απουσίαν ολίγων ημερών έλαβον γνώσιν συκοφαντικής επιθέσεως   δια τίνος λαθροβίως και σκοτίως κυκλοφορούσης δήθεν εφημερίδος φερούσης κατ ευφημισμόν τον κτυπητόν τίτλον "Ελληνική Σάλπιγγα". Δεν θα επεχείρουν να κάμω ουδεμίαν διάψευσιν ουδέ  να απαντήσω καν εις τους κυρίους ύβριστάς μου. Πέποιθα ότι η κοινωνία των Καλαμών και ολοκλήρου του Μεσσηνιακού και  γενικώς  του Πελοποννησιακού Λαού είναι τόσον προηγμένη ώστε και δι' ενός όπλου βλέμματος να δύναται να αντιληφθή ου μόνον την πλαστότητα, αλλά και τους σκοπούς δι' ους εξετοξεύθη ή σοβαρά(;;) αύτη αποκάλυψις. Αν αναγκάζομαι να απαντήσω σήμερον δια του Τύπου - βεβαιώ δε ότι δια πρώτην φοράν δημοσιογραφώ κατόπιν της 34ετούς υπηρεσίας μου εις τον Στρατόν - το πράττω εκ φόβου μήπως μερικοί καλοί τίμιοι Έλληνες, ιδία της υπαίθρου, ξένοι προς τους σκότιους σκοπούς μερικών κακών Ελλήνων της Πρωτευούσης μη γνωρίζοντες τον δημόσιον βίον τόσον εμού όσον και του κ. Γιαννακοπούλου, κλονισθώσι προς στιγμήν επί βλάβη της απαιτουμένης ψυχικής ενότητας πάντων.

Λαέ της Μεσσηνίας και της Λακωνίας,

 Δηλώ με τον κατηγορηματικώτερον τρόπον ότι το δημοσιευθέν έγγραφον είναι ανύπαρκτον    επινόημα κακοβούλων Ελλήνων επιδιωκόντων σκοπούς σκοπούς

Κύριοι αναλφάβητοι,

    Οι οποίοι σαλπίζετε τα ψεύδη σας, κατηναλώσατε πάρα πολλά από τα ολίγα εγκεφαλικά σας κύτταρα δια να επιτύχετε τούτο μόνον: Να παρουσιαθήτε ενώπιον του λαού ποίοι είσθε. Επλαστογραφήσατε υπογραφάς και σφραγίδας, διατυμπανίσατε πανταχού, από καιρού ήδη ότι θα επροβαίνατε εις σοβαράς αποκαλύψεις εις βάρος μου και ουδέν άλλο κατωρθώσατε ειμή να υποδείξετε δια της αγνοίας σας, εκείνα τα οποία γνωρίζουν όλοι - και οι φαντάροι μας ακόμη - όσοι έγραφαν κατά την θητείαν των μίαν αναφοράν ή επρωτοκόλλησαν εν έγγραφον. Πριν προβήτε εις την συκοφαντικήν αυτήν εκστρατείαν εναντίον δύο Συνταγματαρχών, δεν εσυμβουλεύεσθε τουλάχιστον ένα δεκανέα πρωτοκολλητήν, ώστε να σας προλάβη άπ' αυτό το κατρακύλισμα. Πληροφορώ όλους τους αγαπητούς μου συμπολεμιστάς, τους αγαπητούς μου Ελληνας, με τους οποίους τόσοι άρρηκτοι δεσμοί τόσων αγώνων με συνδέουν, και παρά την λύπην μου, ότι θα διδαχθώσι και οι συκοφάνται μου, ώστε μελλοντικώς να δύνανται να πράττωσι το έργον των πειστικώτερα, ότι:

    α) Πρακτικά συντασσόμενα μεταξύ δύο η περισσοτέρων στρατιωτικών (επιτροπαί κλπ.) ουδέποτε αριθμούνται, άλλα καταχωρούνται εις βιβλίον ή απλώς υποβάλλονται δι’ αναφορών εις τας προϊστάμενας αρχάς, λαμβανουσών αριθμόν πρωτοκόλλου μόνον των αναφορών ή εγγράφων, εκτός εάν υπάρχη ιδιαίτερον βιβλίον παρά ταις Ιταλικαίς αρχαίς με αύξοντα αριθμόν Πρωτοκόλλων τιμής.

    β) Ό Υποφαινόμενος ως αρχαιότερος των εν Μεσσηνία αξιωματικών έχω τοποθετηθή ενταύθα παρά του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης ως Διοικητής της Στρατιωτικής Διοικήσεως Μεσσηνίας. Πώς ήτο δυνατόν να υπογράψω ως "Συνταγματάρχης Διοικήσεως του Έθνικού Στρατού Ελλάδος;". Μάλιστα δε Στρατού μη υπαρκτού ατυχώς κατ' αυτούς;

    γ) Γνωστόν τυγχάνει ότι αι Ιταλικαί Στρατιωτικαί Αρχαί μέχρι τη 25η Ιουλίου εις πάντα τα έγγραφα αυτών εκτός χριστιανικής ημερομηνίας, ανέγραφον και φασιστικήν χρονολογίαν. Εις το δημοσιευθέν κακότεχνον κατασκεύασμα ελλείπει αυτή, θα έπρεπε δε να αναγραφή ΧΧΙΙ

    δ)  Παρά  την  υπογραφήν μου  δεν υπάρχει  σφραγίς, φαίνεται δε καθαρά ότι οι επινοηταί του κατασκευάσματος δεν ηδυνήθησαν να υποκλέψουν ταύτην ή μάλλον τους διέφυγε τούτο.

    ε) Το όλον ύφος του δημοσιεύματος διαφαίνεται, και εις τους ολίγην πείραν στρατιωτικήν έχοντας, ότι δεν είναι στρατιωτικόν.

    Μένει ίσως ή αμφιβολία εις τινας, οι οποίοι έλαβον γνώσιν της κυκλοφορησάσης φωτοτυπίας του πλαστού τούτου εγγράφου, πως εν αυτώ υπάρχει η υπογραφή μου. Άλλ' εάν δεν είναι πλαστογραφημένη εντέχνως, πάντως δυνατόν είναι και από εν οιονδήποτε έγγραφον να επικολληθή κάτωθι ενός αλλού εγγράφου και μεταγενεστέρως να λάβη χώραν η φωτοτυπία, χωρίς να είναι δυνατόν να διαφαίνεται ή απάτη. Και ούτω ασφαλώς συμβαίνει εν προκειμένω, ότι με τους παραχαράκτας και πλαστογράφους εγκληματίας, οίτινες πάντα επί μακρόν χρόνον και μετά μεγίστης προσοχής φιλοτεχνούσι το έγκλημα, παρά ταύτα παραμένωσιν αβλεψίαι και πλάναι,αίτινες οδηγούσιν αυτούς εις τον εισαγγελέα.

    Κύριοι, σταματήσατε εις τον κατήφορον τον μέγαν που φέρεσθε, δεν σας χρεωστά  τίποτα  ο  λαός μας,  με  τας θαυμάσιας αρετάς  του, πού τόσο άφθονον αίμα και χρήμα έχει πληρώσει δια την ανεξαρτησίαν, το μεγαλείον και την δόξαν της πατρίδος μας. Φθάνουν οι 286 φόνοι, τους οποίους μέχρι  προχθές έχετε διαπράξει μόνον εις την Μεσσσηνίαν, εναντίον μεμονωμένων φιλήσυχων Ελλήνων πολιτών και αξιωματικών. Προ τίνων ημερών κατεκρεουργήσατε τον μόνιμον ιατρόν Σακελλαριάδην και άλλους   αξιωματικούς   εις   τα   χωρία   των   εις   τον Ταΰγετον.

    Προχθές μοι κατηγγέλθη ότι εις Γαργαλιάνους Φιλιατρά εδολοφονήσατε τον ανθυπομοίραρχον Γιαννουκάκον Μιχ. και το εξαετές κορασιόν του εις την αγκάλην του και ετραυματίσατε δύο εισέτι τέκνα του ανήλικα σοβαρώς δια πυροβολισμών. Δεν πρόκειται εν τω μέλλοντι εν ουδεμία περιπτώσει  να σας παρακολουθήσω κατήφορον πού φέρεσθε. Υπόσχομαι και δηλώ εις τον Λαόν τον Ελληνικόν, ότι δεν πρόκειται να κούρασω τον Τύπον μας πλέον.

    Εν μόνον έχω να είπω εις τους αγαπητούς συμπολίτας και εις τους Έλληνας. Προσέχετε μη γίνεσθε θύματα των διαφόρων συκοφαντών,  οι όποιοι είτε δια ρυπαρογραφημάτων, είτε δια φωνασκιών εις την ύπαιθρο ρίπτουσι το δηλητήριον του διχασμού και του ολέθρου.

    Κλείσατε τα ώτα σας και έχετε συγκεντρωμένον τον νουν, εντείνατε την κρίσιν σας, ώστε να διαχωρίζετε την αλήθειαν από τα ψεύδη.

    Εις σας δε  τους υποδουλιστάς και πυρπολητάς της ησυχίας του λαού μας, σας συνιστώ να σταματήσετε κάπου εις τον κατήφορον, πού επήρατε.  Τους σκότιους σκοπούς σας δεν θα τους επιτύχετε μέσα εις μίαν πατρίδα της οποίας τον όλεθρον δια του διχασμού επιδιώκετε. Τίποτε άλλο.

ΠΑΠΑΔΟΓΚΩΝΑΣ ΔΙΟΝ.

Συντ/ρχης Πεζικού

O καπετάν-Βαγγέλης Καρανάσιος των ΕΑΟ/ΕΣΕΑ

O Βαγγέλης Καρανάσιος γεννήθηκε το 1918 στην ανατολική Θράκη.  Ήρθε σαν πρόσφυγας στην κυρίως Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στον Περιστερεώνα Καβάλας. Τον Σεπτέμβριο του 1941 κατέφυγε στο δάσος του Κοτζά Ορμάν επειδή καταδιωκόταν απ’τις βουλγαρικές κατοχικές αρχές για τον φόνο ενός βούλγαρου κοινοτικού υπαλλήλου. Κρυβόταν επί 18 μήνες στην ορεινή περιοχή Μακρυχωρίου Καβάλας και μετά επέστρεψε στο δάσος του Κοτζά Ορμάν. Εκεί, τον Φεβρουάριο του 1943 ήρθε σε επαφή με άλλους καταδιωκόμενους, και λίγο καιρό μετά συμμετείχε σε μία συνάντηση ανταρτών στην Στενωπό στην οποία ήταν παρών και ένας πολιτικός καθοδηγητής, προφανώς του ΚΚΕ. Ο Καρανάσιος διαφώνησε μαζί του και απεχώρησε μαζί με άλλους 19 άντρες. Εγκατέλειψε προσωρινά το Κοτζά Ορμάν, στο οποίο όμως επανήλθε τον Ιούνιο του 1943.

 Εκεί πλέον είχαν καταφύγει και αρκετοί νέοι απ’τα γύρω χωριά με την πρόθεση για συμμετέχουν στο αντάρτικο. Οι περισσότεροι από αυτούς απευθύνθηκαν στον Καρανάσιο, τον οποίο και αναγνώρισαν ως αρχηγό των ανταρτών του Κοτζά Ορμάν. Υπαρχηγός του ορίστηκε ο Στρατής Τουτζέρογλου.

 Ως τις αρχές του ’44 η ομάδα του Καρανάσιου δρούσε αυτόνομα, προβαίνοντας σε επιθέσεις εναντίον μεμονωμένων Βουλγάρων και συμπλοκές με βουλγαρικά αντιαντάρτικα αποσπάσματα. Στην συγκρότηση των Εθνικών Αντάρτικων Ομάδων στις 18/01/1944 στο Τσαλ Νταγ υπό την ηγεσία του Φωστερίδη, στον Καρανάσιο (που ήταν απών από την συνάντηση των οπλαρχηγών) ανατέθηκε το αρχηγείο ΕΑΟ του Κοτζά Ορμάν. Γύρω στο τέλος Ιανουαρίου-αρχές Φεβρουαρίου του 1944 σημειώθηκε μία πρώτη μικρής έκτασης αψιμαχία του τμήματος Καρανάσιου με ένα μικρό τμήμα του ΕΛΑΣ που έδρευε στο Κοτζά Ορμάν και είχε αρχηγό τον Χατζηνικολάου.

Στις 18/02/1944 οι Βούλγαροι έκαναν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο Κοτζά Ορμάν για να πλήξουν τους αντάρτες που δρούσαν στην περιοχή. Κατά την διάρκειά τους σκοτώθηκε ο υπαρχηγός του Καρανάσιου, Στρατής Τουτζέρογλου που διεύθυνε την μάχη και άλλοι αντάρτες. Ο Καρανάσιος δεν ήταν παρών σε αυτές τις συγκρούσεις διότι λίγες μέρες πριν είχε μεταβεί στην άλλη πλευρά του ποταμού Νέστου όπου ρύθμιζε ζητήματα τροφοδοσίας του τμήματός του.

 Μετά την αποχώρηση των Βουλγάρων απ’το Κοτζά Ορμάν και τις καταστροφές που έκαναν στα γύρω χωριά, ο Καρανάσιος και οι αντάρτες του επέστρεψαν στα λημέρια τους. Πήρε μία ομάδα ανταρτών του και μετέβη στο Τσαλ Νταγ όπου ήταν η ηγεσία των ΕΑΟ (Φωστερίδης) και η αγγλική αποστολή. Τον Απρίλιο του ΄44 οι αντάρτες των ΕΑΟ στο Τσαλ Νταγ ανέπτυξαν έντονη δράση συγκρουόμενοι τόσο με Βούλγαρους όσο και με ελασίτες. Ειδικά στην σύγκρουση με τον ΕΛΑΣ επικεφαλής των ανταρτών των ΕΑΟ ήταν ο Καρανάσιος μαζί με τον Φωστερίδη.

Μετά, ακολούθησε τον Τσαούς Αντών στην Χαϊδού όπου και μεταφέρθηκε το αρχηγείο των ΕΑΟ, επειδή εκεί ο χώρος ήταν καλύτερος για ρίψεις από αέρος. Εκεί ήρθε σε ρήξη με τους Άγγλους επειδή διαφώνησε με την ενίσχυση από αυτούς των Βούλγαρων κομμουνιστών παρτιζάνων με πολεμικό υλικό. Ο Καρανάσιος διαφωνούσε ρητώς με τέτοιες κινήσεις αφού θεωρούσε ότι όλοι οι Βούλγαροι είναι εχθροί της πατρίδας του. Αναφέρεται επίσης ότι διενήργησε μόνος του επιχειρήσεις (πιθανότατα επιδρομές σε βουλγαρικό έδαφος) χωρίς να ΄χει πάρει σχετική έγκριση. Αυτά είχαν σαν συνέπεια να αποκηρυχτεί απ’την αγγλική αποστολή και να αποκλειστεί απ’την ενίσχυση με πολεμικό υλικό απ’τους Συμμάχους.

Οι συχνές επιδρομές που έκανε ο Καρανάσιος με τους άντρες του σε βουλγαρικό έδαφος ενόχλησαν και τον επικεφαλή των ΕΑΟ, Αντώνη Φωστερίδη που του συνέστησε να τις σταματήσει προς αποφυγή αντιποίνων σε βάρος του ελληνικου πληθυσμού απ΄τον βουλγαρικό στρατό. Επήλθε ψυχρότητα μεταξύ των δύο αντρών και ο Καρανάσιος έφυγε για να ξαναγυρίσει στο Κοτζά Ορμάν. Τον Ιούλιο του 1944 συγκρούστηκε με βουλγαρικό απόσπασμα στην περιοχή της Ξάνθης, και στις 20 Αυγούστου συγκρούστηκε με τους ελασίτες του Κοτζά Ορμάν.

 Κατά την διάρκεια της εαμοκρατίας, ο Καρανάσιος συνελήφθη απ΄τους κομμουνιστές αλλά κατάφερε να δραπετεύσει. Συμμετείχε στις συγκρούσεις ΕΑΟ και ΕΛΑΣ τον Δεκέμβριο του 1944 και μετά την ήττα των πρώτων κατέφυγε στο γνώριμο Κοτζά Ορμάν το οποίο και άφησε τον Μάρτιο του ’45 με σκοπό να παραδώσει τον οπλισμό του στους Άγγλους. Συμμετείχε και στο ανταρτοπόλεμο (ή συμμοριτοπόλεμο) σαν επικεφαλής ένοπλης μονάδας με δράση κατά των κομμουνιστών.

 Ο καπετάν Βαγγέλης Καρανάσιος ήταν μία τυπική περίπτωση Έλληνα οπλαρχηγού που δεν εντασσόταν εύκολα σε οργανωμένα σχήματα, δεν αναγνώριζε ανωτέρους και αρεσκόταν στο να δρα αυτόνομα. Για τους λόγους αυτούς η συνεργασία του με τον εξίσου σκληροτράχηλο Φωστερίδη ήταν βραχύβια και οι σχέσεις τους χάλασαν γρήγορα. Ουσιαστικά διατήρησε την αυτονομία του καθ’όλη την διάρκεια της δράσης του. Δεν μπόρεσε να αντιληφθεί ότι το συμφέρον του ήταν να μείνει δίπλα στους υπόλοιπους οπλαρχηγούς των ΕΑΟ και στην αγγλική αποστολή, και όχι να κινείται μόνος του. Παρ’ολ’αυτά κατάφερε να επιβιώσει υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, προφανώς χάρη στην ανθεκτικότητα και στις ικανότητές του.

 Πηγές:

 "Αντάρτες και Καπετάνιοι" του Τάσου Χατζηαναστασίου

 "Οι άλλοι καπετάνιοι" σελ. 317-322

ΟΙ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

της Κατερινας Tσεκου [1]

Μετά την ήττα του ελληνικού στρατού από τις ναζιστικές δυνάμεις, η περιοχή από τον Στρυμόνα έως τον Έβρο, μαζί με τα νησιά της Θάσου και της Σαμοθράκης παραχωρήθηκαν στη Βουλγαρία, ως ανταμοιβή για την προσχώρησή της στον Άξονα (εκτός από 3/4 του νομού Έβρου, έπειτα από σχετική αξίωση της Τουρκίας). Εκτοτε, για τους κατακτητές ανήκαν διοικητικά στην «περιφέρεια Άσπρης Θάλασσας» ή «Αιγαίου» ή «Αιγαιίδα» (Μπελομόρε), η οποία συμπεριλαμβανόταν στην 4η περιοχή (Στάρα Ζαγκόρα - Πλόβντιφ - Μπελομόρε) της βουλγαρικής επικράτειας.

Εδώ έγκειται και η διαφορά μεταξύ ιταλικής, γερμανικής και βουλγαρικής κατοχής. Οι Ιταλοί και οι Γερμανοί αναγνώριζαν ότι βρίσκονται σε μια ξένη χώρα ως δύναμη κατοχής, ενώ οι Βούλγαροι προπαγάνδιζαν ότι βρίσκονται σε «απελευθερωμένο βουλγαρικό έδαφος» και σκόπευαν να μείνουν οριστικά. Η Βουλγαρία ισχυριζόταν πως δεν κατέλαβε, αλλά απελευθέρωσε περιοχές, οι οποίες ήταν βουλγαρικό εθνικό έδαφος με αδύναμο βουλγαρικό πληθυσμό, λόγω της προηγηθείσας πολιτικής εξελληνισμού του ελληνικού κράτους. Έτσι δικαιολογούσε τα αποτελέσματα βουλγαρικής απογραφής της 31ης Μαΐου 1941 στην «περιφέρεια Άσπρης Θάλασσας», κατά την οποία καταγράφηκαν 13 πόλεις και 799 χωριά (συνολικά 812 οικισμοί) και απογράφηκαν 649.419 κάτοικοι. Και συγκεκριμένα κατά εθνικότητα 43.761 Βούλγαροι, 6.138 Πομάκοι, 72.985 Τούρκοι, 514.426 Έλληνες και 12.019 άλλοι (Εβραίοι, Αρμένιοι κ.ά.).

Η νέα βουλγαρική κατοχή υπήρξε βαρύτερη από τις προηγούμενες (η πρώτη στους Βαλκανικούς, 1912 - 1913, κι η δεύτερη στον Α΄ Παγκόσμιο, το 1916 - 1919), καθώς ο ελληνισμός της «βουλγαροκρατούμενης ζώνης» (514.426 Έλληνες, κατά τους Βουλγάρους) βρέθηκε αντιμέτωπος με έναν επιθετικό βουλγαρικό επεκτατισμό, ανανεωμένο από τις νέες συνθήκες, λόγω της συνεργασίας του με τη Γερμανία, και αποφασισμένο με το τέλος του πολέμου να διεκδικήσει «αποκατάστασιν της εθνικής ενότητος της Βουλγαρίας».

Η μοναρχική εξουσία του Βόρη Γ΄, με την «πρόθυμη», κατά την προπαγάνδα της, συνεργασία και συμμετοχή της πολιτικής, εμποροβιομηχανικής, επιστημονικής και καλλιτεχνικής κοινότητας της Βουλγαρίας, επιχείρησε να ανατρέψει τα πληθυσμιακά δεδομένα και να (απο)δείξει την ενότητα της «Παλιάς Βουλγαρίας» με τα «νεο-απελευθερωμένα» εδάφη.

Προετοίμαζε την πολυπόθητη οριστική προσάρτησή τους, με το να δημιουργήσει «εθνικά δίκαια» των «σκλαβωμένων για χρόνια Βουλγάρων αδελφών» στις παραχωρημένες, από τους Γερμανούς, στη Βουλγαρία περιοχές: τα σερβικά εδάφη, τη Δομβρουτσά, επαρχία ρουμανική, αλλά και «την περιφέρεια Άσπρης Θάλασσας», δηλαδή τον νομό Σερρών, εκτός της περιοχής της Νιγρίτας (δηλαδή εκτός του 1/5 του νομού Σερρών), τους νομούς Δράμας - Ξάνθης - Καβάλας - Pοδόπης και Έβρου, εκτός της ουδέτερης ζώνης (δηλαδή εκτός των 3/4 του νομού Έβρου).

Παρά τις όποιες αρχικές υποσχέσεις προς τους κατοίκους για ασφάλεια, ευνομία, ζωή, τιμή και περιουσία, όλα μαρτυρούν ότι εφαρμόσθηκε στα νεοαποκτηθέντα για τη Βουλγαρία εδάφη ένα μελετημένο, και στις λεπτομέρειές του, πρόγραμμα εμφάνισης των υπό κατοχήν περιοχών με όψη και χαρακτήρα βουλγαρικό.

Η εξέγερση της Δράμας και η σφαγή στο Δοξάτο

Η πρώτη ένοπλη αντίδραση στον αφόρητο ζυγό της βουλγαρικής κατοχής, η εξέγερση της Δράμας και της γύρω περιοχής της (28 προς 29 Σεπτεμβρίου 1941), παραμένει σκοτεινή υπόθεση σε πολλά σημεία της. Φαίνεται πως η κομματική οργάνωση του ΚΚΕ Δράμας εκτίμησε εσφαλμένα την κατάσταση: Παρασύρθηκε, υπολογίζοντας σε γρήγορη νίκη του «Κόκκινου Στρατού» και στη λαϊκή δυσαρέσκεια και τη λαχτάρα για αντίδραση στην καταπίεση. Έδωσε πίστη σε φήμες για κομμουνιστική εξέγερση στη Βουλγαρία κατά των Γερμανών και για επικείμενη προσχώρηση του βουλγαρικού στρατού κατοχής σ’ αυτήν (ενδεχομένως υποβολιμαίες από την Ασφάλεια των βουλγαρικών Αρχών κατοχής - Οχράνα. Δηλαδή δεν αποκλείεται βουλγαρική «προβοκάτσια» με σκοπό την εξόντωση του ελληνικού στοιχείου).

Η εξέγερση, όμως, ήταν πρόωρη και η έλλειψη στρατιωτικών στελεχών και κατάλληλων μηχανισμών, αλλά και σχεδίου και στόχου, δεν άφηναν προοπτική επιτυχίας και οδήγησαν σε τραγωδία.

Με το πρόσχημα της καταστολής της εξέγερσης, οι βουλγαρικές Αρχές προχώρησαν σε σκληρά αντίποινα σε βάρος του άμαχου πληθυσμού στην ευρύτερη περιοχή της Δράμας: συλλήψεις, εκτελέσεις (3.000 στην πόλη της Δράμας και στο χωριό Δοξάτο μόνο), ανακρίσεις, ξυλοδαρμοί, λεηλασίες... Η συστηματική καταδίωξη των ανταρτών συνεχίσθηκε μέχρι τις 5 Νοεμβρίου 1941. Οι βουλγαρικές δυνάμεις κατάφεραν την εξόντωση των ενόπλων ανταρτικών ομάδων και τη σύλληψη και εκτέλεση ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ, ενώ, και μέχρι τα μέσα του 1942, οι ελάχιστοι διασωθέντες αντάρτες επιχειρούσαν να διαφύγουν στη γερμανοκρατούμενη ζώνη.

Τα «γεγονότα της Δράμας» συγκλόνισαν όλο τον υπόδουλο ελληνικό λαό. Στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη οι συνέπειες ήταν καθοριστικές για το μέλλον: επικράτησε σύγχυση για τις συνθήκες εκδήλωσης «του κινήματος της Δράμας», το ΚΚΕ βρέθηκε χωρίς ηγεσία, εξαιρετικά δύσκολη ήταν πια η ανάπτυξη αξιόλογου μαζικού ανταρτικού κινήματος, διότι προέκυψε διστακτικότητα και φόβος του πληθυσμού για την ένοπλη δράση, αλλά και καχυποψία και εχθρότητα κάποτε προς το ΚΚΕ, στο οποίο χρεώνονταν τα τρομερά αντίποινα των Βουλγάρων, με αποτέλεσμα να ευνοηθεί η εμφάνιση και η δράση αυτόνομων, κυρίως εθνικιστικών, αντιστασιακών ομάδων.

Συμπερασματικά, στη διάρκεια της κατοχής 1941 - 1944, η Βουλγαρία, σε πλήρη αντίφαση με την επίσημη ρητορική της «...περί τηρήσεως απολύτου ισότητος και δικαιοσύνης έναντι του πληθυσμού...», μέσω της αποδυνάμωσης, της απομάκρυνσης, της εξόντωσης, της «βουλγαροποίησης» του πληθυσμού και της τελικής αλλοίωσης της εθνολογικής του σύνθεσης προετοίμαζε την επιθυμητή οριστική προσάρτηση της Ανατολικής Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης. Για να εκπληρώσει επιτέλους, με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το όνειρο της «Μεγάλης Βουλγαρίας» και να επικρατήσει στη χερσόνησο του Αίμου.

Οι προσπάθειες αφελληνισμού του πληθυσμού

Ο Ελληνισμός, ανεπιθύμητος στη βουλγαροκρατούμενη Ανατολική Μακεδονία και Δυτική Θράκη υπέστη, κατά την τρίχρονη κατοχή (1941 - 1944), μέτρα κατάργησης κάθε εθνικής και θρησκευτικής του ελευθερίας, αλλά και σκληρότατα μέτρα εξόντωσής του:

- Κατάλυση του ελληνικού κράτους σε όλες του τις εκδηλώσεις (Διοίκηση, Εκκλησία, Παιδεία...).

- Ανάληψη της δημόσιας και ιδιωτικής οικονομικής ζωής από το βουλγαρικό κράτος και από Βούλγαρους ιδιώτες (αναγκαστικός συνεταιρισμός, απαγόρευση άσκησης επαγγελμάτων...).

- Αποδυνάμωση του ελληνικού στοιχείου με την απομάκρυνση των στηριγμάτων του, πνευματικών, κοινωνικών, ηθικών, τις απελάσεις, τη στρατολογία και την απαγωγή των ανδρών μακριά από τις εστίες τους (ομηρία, «τάγματα εργασίας»).

- «Βουλγαροποίηση» του ελληνικού στοιχείου, με την υποχρέωση έκδοσης βουλγαρικής ταυτότητας, πίεση για δήλωση βουλγαρικής εθνικότητας, υποχρεωτική χρήση βουλγαρικής γλώσσας σε όλες τις εκδηλώσεις της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής κ.ά.

- Οικονομική αφαίμαξη του ελληνικού στοιχείου με την επιβαλλόμενη ανεργία, τη βαριά φορολογία, τον αναγκαστικό δανεισμό από το βουλγαρικό Δημόσιο, τις αρπαγές κ.ά.

- Τρομοκράτηση, βιαιοπραγίες, απαγορεύσεις, εξαθλίωση των λαϊκών τάξεων, κυρίως με τους περιορισμούς στη διατροφή, το νερό, τον φωτισμό.

- Δημογραφική αραίωση του τόπου, καθώς με τις διάφορες πιέσεις προωθούνταν η εκούσια ή ακούσια μετανάστευση των Ελλήνων κατοίκων του.

- Αλλοίωση της εθνολογικής σύνθεσης με τον εποικισμό με Βούλγαρους εθελοντές εποίκους.

- Προπαγάνδα του βουλγαρικού ενδιαφέροντος με την οργάνωση συνεδρίων, διασκέψεων κ.ά., την κατασκευή τεχνικών έργων κ.ά. διαφημιζόμενων με απροκάλυπτες τυμπανοκρουσίες από τον βουλγαρικό Τύπο.

- Εμφάνιση μορφωτικού - καλλιτεχνικού - «εκπολιτιστικού» έργου με εκδηλώσεις στις κατεχόμενες περιοχές προς επίδειξη του βουλγαρικού χαρακτήρα της «Νέας Βουλγαρίας» (κοινής καταγωγής, θρησκείας, γλώσσας, ηθών και εθίμων).

---

[1]Η κ. Κατερίνα Τσέκου είναι διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου

 Πηγή